Zwierzęta aktywne zimą: jak fauna przystosowuje się do zimowych warunków bytowania?

Zwierzęta aktywne zimą, również w Polsce, to dość spora liczba gatunków. Sprawdzamy, które zwierzęta są aktywne zimą i w jaki sposób dostosowują się do trudnych, zimowych warunków, by dotrwać do wiosny.

Zwierzęta aktywne zimą w Polsce: jak radzą sobie z trudnymi warunkami?

Zwierzęta aktywne zimą w Polsce stanowią całkiem pokaźną grupę. Gdy temperatura spada poniżej zera, a ziemię pokrywa warstwa śniegu, zaczyna się dla nich trudny okres. Niektóre gatunki nie byłyby w stanie przetrwać zimy w takich warunkach - i te ratują się migracją. Czynią to przede wszystkim ptaki, choć nie wszystkie gatunki opuszczają Polskę. Co ciekawe, na okres zimowy przybywają też do nas niektóre gatunki z północy, na przykład jemiołuszki, gile i śniegule. Wiele zwierząt, by przetrwać zimowe warunki, zapada z kolei w sen zimowy. Czynią tak m.in. borsuki, niedźwiedzie, żmije, małe gryzonie, jeże czy nietoperze - przy czym w przypadku jeży i nietoperzy możemy mówić o hibernacji. Te zwierzęta, które nie emigrują ani też nie zapadają w sen zimowy, pozostają w okresie zimowym aktywne, choć utrzymanie przez nie stałej temperatury ciała wiąże się z dużym wysiłkiem energetycznym. By zrekompensować go odpowiednią ilością pokarmu, niektóre zwierzęta jesienią gromadzą zapasy na zimę (na przykład wiewiórki, sójki czy krety), inne natomiast zmieniają swoje upodobania żywieniowe na łatwiej dostępny w okresie zimowym pokarm (ptaki żywiące się w okresie letnim owadami, zimą zjadają nasiona, zaś drapieżniki zadowalają się padliną). Ponadto niektóre gatunki, szczególnie ptaki, zimą częściej pojawiają się w pobliżu ludzkich siedzib, co związane jest z łatwiejszym dostępem do pożywienia oraz dokarmianiem zwierząt przez ludzi.

Jemiołuszka Fot. Adam Wajrak / Agencja Wyborcza.pl

Zwierzęta aktywne zimą w lesie: jak zmienia się las i jego mieszkańcy zimą?

Zwierzęta aktywne zimą w lesie dużo łatwiej jest zaobserwować, niż podczas pozostałych pór roku, gdy przyroda jest znacznie bardziej aktywna. Wśród gałęzi widoczne są ptaki pozostające w Polsce na zimę: mysikróliki, sikorki, sosnówki czy raniuszki, po lesie niesie się odgłos żerujących dzięciołów, można też spotkać gości z północy: jemiołuszki czy myszołowy włochate. O obecności innych gatunków świadczą widoczne na śniegu tropy czy też takie ślady aktywności zwierząt, jak odarte z kory młode drzewa. Wiele zwierząt zimą zmienia nie tylko swoje zwyczaje żywieniowe, ale również tryb życia. Zwierzęta kopytne tworzą w zimie większe grupy: sarny zbierają się w tzw. rudle, zaś jelenie w chmary. Z jednej strony pozwala im to lepiej chronić się przed atakiem drapieżników, z drugiej zaś zwiększa skuteczność poszukiwania pożywienia. Lisy, łasice czy kuny są aktywne zaledwie przez kilka godzin w ciągu dnia, podczas których polują na gryzonie lub zadowalają się padliną. Większość ssaków ponadto zmienia futro z letniego na zimowe. Dłuższe i gęstsze futro ma ułatwić utrzymanie jednakowej temperatury ciała, a zmiana ubarwienia dodatkowo spełnia funkcję maskującą. Sierść dzików i jeleniowatych staje się bardziej szara i nawet dwukrotnie dłuższa i gęstsza, futra gronostajów czy łasic przybierają barwę białą. Ptaki też dostosowują się do warunków atmosferycznych, choć radzą sobie nieco inaczej: przybywa im piór puchowych, a dodatkową warstwę termoizolacyjną tworzą strosząc pióra.

Fot. Dawid Chalimoniuk / Agencja Wyborcza.pl

Zobacz też: Zima w Australii - czy w Australii pada śnieg i do ilu stopni może wynieść najniższa temperatura?

Niebezpieczne zwierzęta zimą w Polsce: których gatunków lepiej się wystrzegać?

Wybierając się do lasu o dowolnej porze roku możemy natknąć się na niebezpieczne zwierzęta. Zimą w Polsce co prawda raczej nie grozi nam spotkanie ze żmiją zygzakowatą, która zapada w sen zimowy, ale zagrożenie dla człowieka może już stanowić głodny niedźwiedź brunatny, gdy przebudzi się zimą i wyruszy na poszukiwanie pożywienia. Do niebezpiecznych zwierząt zaliczyć należy wilka, który jest aktywny przez całą zimę. Choć wilki z reguły unikają jakiegokolwiek kontaktu z ludźmi, to jednak należy mieć się na baczności, gdyż niektóre okoliczności mogą generować zagrożenie ze strony tego drapieżnika. Niebezpieczne może się natomiast okazać spotkanie z dzikiem. Zimą dziki przystępują do godów, w gwarze myśliwskiej nazywanych huczką. Lochy, czyli samice dzików, wraz ze swoim potomstwem tworzą watahy, zaś odyńce, czyli samce, żyją samotnie. Niebezpieczne w zetknięciu z człowiekiem mogą być zarówno odyńce w okresie rui, jak i lochy prowadzące warchlaki. Pamiętajmy też, że nawet z pozoru niegroźne sarny, gdy poczują się zagrożone, mogą zaatakować człowieka.

Fot. Adam Wajrak / Agencja Wyborcza.pl

Zwierzęta aktywne zimą [lista]

Oto lista zwierząt aktywnych zimą:

• sójki,
• sowy,
• dzięcioły,
• sikorki,
• trznadle,
• mazurki,
• drozdy,
• kwiczoły,
• kosy,
• jemiołuszki,
• mysikróliki,
• sosnówki,
• myszołowy włochate,
• kruki,
• wiewiórki,
• gronostaje,
• łasice,
• zające bielaki,
• lisy,
• kuny,
• wydry,
• norniki,
• darniówki,
• myszy,
• rzęsorki,
• zębiełki,
• ryjówki,
• krety,
• sarny,
• jelenie,
• dziki,
• wilki,
• żubry.

Zimę najlepiej znoszą dziki Fot. Tomasz Fritz / Agencja Wyborcza.pl

Zobacz też: Tatry: szlaki zimowe dla początkujących i średniozaawansowanych