Umowa o pracę
Umowa o pracę w Wielkiej Brytanii nie musi być sporządzona na piśmie - wystarczy ustna umowa. Jednak we własnym interesie lepiej zadbać jej pisemna wersję. Jeśli nie podpisujesz kontraktu, przed upływem dwóch miesięcy od rozpoczęcia pracy powinieneś otrzymać od pracodawcy oświadczenie o stosunku zatrudnienia (statutory written statement of employment).
Oświadczenie o stosunku zatrudnienia oraz każdy, nawet najbardziej ogólny kontrakt powinny zawierać następujące elementy:
- dane pracownika i pracodawcy (imię i nazwisko, nazwę firmy),
- datę rozpoczęcia kontraktu i datę, od której pracownik jest zatrudniony na czas nieokreślony lub - w przypadku kontraktu czasowego - datę zakończenia zatrudnienia,
- wysokość wynagrodzenia, sposób jego obliczania oraz warunki wypłacania pensji (np. co tydzień, co miesiąc),
- godziny pracy,
- szczegóły dotyczące prawa do urlopu i sposobu wypłacania wynagrodzenia za wolne dni,
- warunki korzystania ze zwolnień chorobowych i wypłacania wynagrodzenia w czasie choroby,
- okres wypowiedzenia kontraktu,
- nazwę stanowiska i krótki opis obowiązków,
- adres miejsca pracy oraz adres siedziby pracodawcy,
- zasady dyscyplinarne obowiązujące w miejscu pracy,
- do kogo i na jakich zasadach pracownik może się odwołać od decyzji dyscyplinarnych, z którymi się nie zgadza,
- ustalenia dotyczące składek emerytalnych.
W kontrakcie dodatkowo mogą jeszcze znaleźć się ustalenia dotyczące:
- dodatku na użytkowanie samochodu (car allowance),
- elastycznych godzin pracy (flexible hours),
- systemu wypłacania premii, uzależnionych od wyników pracy (performance related pay),
- prywatnego systemu składek emerytalnych dofinansowanego przez pracodawcę (Pension Scheme),
- możliwości opłacania opieki nad dzieckiem za pomocą nieopodatkowanych bonów wydawanych przez pracodawcę (Childcare Vouchers).
Dodatkiem do umowy o pracę powinien być podręcznik pracownika (Employment Handbook), w którym znajdują się szczegółowe informacje o procedurach obowiązujących w firmie.
Uwaga!
Pracodawca może zrobić kopię twojego paszportu lub innych dokumentów tożsamości, ale nie ma prawa ich przetrzymywać.
Krajowa płaca minimalna
Stawki krajowej płacy minimalnej (National Minimum Wage) obowiązujące od 1 października 2007 roku:
- 5,52 funtów (brutto) za godzinę dla pracowników, którzy skończyli 22 lata,
- 4,60 funtów za godzinę dla pracowników w wieku od 18 do 21 lat,
- 3,40 funtów za godzinę dla 16 i 17-latków.
Napiwki, które otrzymujesz bezpośrednio od klientów nie są wliczane w te stawki, ale już napiwki otrzymywane razem z płacą są w nie wkalkulowane. Pracodawca, który zapewnia ci miejsce zamieszkania, może odliczyć kwotę za twoje zakwaterowanie od twojego wynagrodzenia. Maksymalna kwota, którą pracodawca może potrącić ci z pensji wynosi 4,30 funtów za każdy dzień.
Uwaga!
W niemal wszystkich przypadkach od pracodawcy wymaga się potrącania z pensji podatku oraz składek na ubezpieczenie socjalne (National Insurance). Jeśli nie otrzymujesz za swoją pracę minimalnej płacy, masz prawo złożyć skargę na pracodawcę, dzwoniąc do infolinii: 0845 6000 678. Nie obawiaj się przykrych konsekwencji. Jeśli tego sobie zażyczysz, pozostaniesz anonimowy. Za wypłacanie pracownikom niższych stawek, niż ustalona krajowa płaca minimalna nieuczciwy pracodawca może zapłacić nawet pięć tysięcy funtów kary!
Wiecej informacji o płacy minimalnej
Czas pracy
Ustawowy tydzień pracy w Wielkiej Brytanii trwa maksymalnie 48 godzin. Pracodawca nie może cię zmusić do pracowania więcej, ale może cię o to poprosić. Zgodę powinieneś wyrazić na piśmie.
Jeśli twój dzień roboczy trwa ponad sześć godzin, przysługuje ci 20-minutowa przerwa na odpoczynek. Jeśli masz mniej niż 18 lat, masz prawo do 30-minutowej przerwy po czterech i pół godzinach pracy.
Osoby, które regularnie pracują w nocy, nie powinny pracować dłużej niż 8 godzin w ciągu każdych 24 godzin.
Urlop
Każdy pracownik zatrudniony na pełny etat ma prawo do 24 dni płatnego urlopu. Osoby zatrudnione na część etatu mają takie samo prawo do urlopu jak inni pracownicy, z tym że ilość wolnych dni wylicza się proporcjonalnie. Pracodawca może zaoferować ci urlop dłuższy niż ustawowy. Jeśli zażąda od ciebie pracy w dzień ustawowo wolny od pracy, masz prawo do dodatkowego dnia urlopu w ekwiwalencie (lieu day).
Dni ustawowo wolne od pracy
** wolne za 25 grudnia
* wolne za 26 grudnia
Ustawa nie zezwala na przenoszenie niewykorzystanego urlopu na następny rok. Zgodnie z prawem, pracodawca nie może też wypłacić ci ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, chyba że opuszczasz firmę. Jednak jeśli twój kontrakt zakłada więcej dni urlopu niż ustawowe minimum, to czy "nadwyżka" może zostać przeniesiona na następny rok zależy tylko od twojej umowy z pracodawcą.
Zasiłek chorobowy
W Wielkiej Brytanii są dwa rodzaje zasiłków chorobowych - ustawowy (statutory sick pay) w wysokości 72,55 funtów tygodniowo wypłacany przez państwo od czwartego dnia choroby i zasiłek wypłacany przez pracodawcę, który zależy od twoich indywidualnych ustaleń z pracodawcą.
Wiek emerytalny
Wiek, w którym można przejść na emeryturę na Wyspach wynosi:
- 60 lat dla kobiet (w latach 2010-2020 będzie stopniowo zwiększany do 65 lat),
- 65 lat dla mężczyzn.
Inne prawa
- Agencja pośrednictwa pracy nie może żądać opłaty za znalezienie ci pracy lub zarejestrowanie cię w swojej bazie - to niezgodne z prawem.
- Masz prawo do równego traktowania bez względu na płeć, wiek, pochodzenie rasowe, orientację seksualną czy wyznanie religijne.
- Przysługuje ci prawo przynależności do związku zawodowego.
- Możesz wziąć bezpłatny urlop okolicznościowy związany z nagłymi sprawami rodzinnymi.
- Jeśli jesteś w ciąży, możesz wziąć wolne na wizyty lekarskie.
- Po miesiącu pracy przysługuje ci prawo do tygodniowego okresu wypowiedzenia.
- Po przepracowaniu sześciu miesięcy możesz zażądać wyznaczenia ci elastycznych godzin pracy, jeżeli wychowujesz dziecko poniżej szóstego roku życia.
Jak egzekwować swoje prawa?
Jeśli pracodawca łamie twoje prawa, możesz dociekać sprawiedliwości w kolegium do spraw zatrudnienia (Employment Tribunal). Pamiętaj, że zażalenie powinieneś złożyć w ciągu trzech miesięcy od zaistnienia zdarzenia. Jeśli chodzi o zwolnienie z pracy - masz na to sześć miesięcy. Zażalenie na formularzu ET1 możesz wypełnić przez Internet. Pomoc uzyskasz pod numerem telefonu 0845 795 9775 lub na tej stronie.
Zanim złożysz skargę na pracodawcę, możesz skontaktować się z organizacją ACAS (Advisory, Conciliation and Arbitration Service) zajmującą się ochroną praw pracowników. Infolinia ACAS: 08457 47 47 47 działa w dni powszednie od godziny 8 do 18.
Bezpłatną poradę uzyskasz też w biurze Citizen Advice Bureau . Na stronie internetowej tego biura znajdziesz szczegółowy poradnik dotyczący zasad zatrudnienia. Najbliższe biuro CAB znajdziesz za pomocą wyszukiwarki .
