Kourion
Jedno z największych stanowisk archeologicznych na południu Cypru, malowniczo położone na krawędzi nadmorskiego urwiska. Osada istniała tu prawdopodobnie już w epoce neolitu. Największy rozkwit przypada na czasy rzymskie i początek bizantyjskich. Miasto nie podniosło się po potężnym trzęsieniu ziemi w 365 r., a w wyniku najazdów Arabów w VII w. zupełnie opustoszało. W XIX w. amerykański konsul i archeolog amator Luigi Palma de Cesnola na własną rękę przeprowadził wykopaliska i wywiózł z Kourion wiele cennych przedmiotów ze złota, srebra, kamieni szlachetnych i brązu (można je oglądać w Metropolitan Museum w Nowym Jorku). W mieście zachowały się m.in. resztki nekropolii, teatr hellenistyczny (w sezonie odbywają się tu spektakle), willa z IV w., Dom Gladiatorów, agora, łaźnie, średniowieczna kaplica Áyios Ermoyénis oraz bazylika z V w. W wielu budowlach można podziwiać przepiękne mozaiki. Dwa kilometry na zachód od miasta znajduje się sanktuarium Apolla Hylatesa - boga wina i opiekuna tutejszych lasów, a w nim: ksenon, czyli zajazd dla pielgrzymów, łaźnie, droga procesyjna, dom kapłanów i świątynia.
Salamina
W starożytności najważniejsze i najsłynniejsze miasto na Cyprze, dziś - najciekawsze stanowisko archeologiczne. Według legendy założył je w XII w. p.n.e. Teukros, bohater spod Troi, wygnany przez swojego ojca Telamona z greckiej wyspy Salaminy. Większość zabytków pochodzi z czasów rzymskich i bizantyjskich. Warto przeznaczyć na ich zwiedzanie przynajmniej jeden dzień. Przetrwał m.in. gimnazjon, imponujące łaźnie z częściowo zachowanymi mozaikami (przedstawiają np. boga rzek Evrotasa oraz wojownika z tarczą i kołczanem), amfiteatr z czasów Oktawiana Augusta na 15 tys. widzów, agora, świątynia Zeusa, bazyliki Áyios Epifánios i Kambanópetra. W 1957 r. odkryto tu nekropolię - blisko 150 grobów z VIII i VII w. p.n.e. Większość splądrowano jeszcze w starożytności, w niektórych archeolodzy odkryli cenne przedmioty. Jedne z najsłynniejszych znalezisk to tron i łoże inkrustowane kością słoniową z królewskiego grobowca. Można je oglądać w Muzeum Cypryjskim w południowej Nikozji.
Soli i Vouni
Soli było niegdyś jednym z dziesięciu cypryjskich miast-państw. Do jego powstania w VI w. p.n.e. przyczynił się, jak chce legenda, ateński prawodawca Solon, który namówił króla Filocyprusa, by ten przeniósł tu miasto z nadmorskiego klifu. Soli było ostoją hellenizmu i ostatnią twierdzą broniącą Cypru przed Persami w 486 r. p.n.e. Większość zabytków pochodzi z czasów rzymskich. W latach 1928-30 szwedzcy archeolodzy odkryli tu ruiny amfiteatru. Niestety, 30 lat później został on fatalnie odrestaurowany przy użyciu betonu, podczas gdy oryginalny materiał posłużył do budowy Kanału Sueskiego i nabrzeży Port Saidu. W 1963 r. ekspedycja kanadyjska odsłoniła ruiny pięcionawowej bazyliki z V w. z posadzką wyłożoną mozaiką oraz szczątki agory. W pobliskim Vouni, na szczycie wzgórza zachował się pałac zbudowany prawdopodobnie około 480 r. p.n.e. przez króla Mariona (monumentalne schody, dziedziniec, stela, cysterna, łaźnie). Koło pałacu zaś - pozostałości świątyni Ateny z V w. p.n.e. Znaleziona tu wielka skrzynia z darami wotywnymi trafiła do Muzeum Cypryjskiego w Nikozji.
