Co najmniej na siedmiu obrazach Caspara Davida Friedricha (1774-1840) pojawiają się żaglowce - symbol drogi i podróży. Port w Greifswaldzie (Nationalgalerie Berlin) i Greifswald w świetle księżyca (Nationalgalerie Oslo) przedstawiają rodzinne miasto malarza leżące przy ujściu rzeki Ryck do Bałtyku. Teraz cumują na niej zabytkowe żaglowce - ekspozycja muzeum morskiego przenosząca nas 200 lat wcześniej, do czasów, kiedy malarz pływał z żoną w tej okolicy. Motyw dwóch postaci - mężczyzny i kobiety (czasem samej kobiety) - pojawia się dopiero po ślubie malarza w 1818 r. Na obrazie Na żaglowcu (Ermitaż, St. Petersburg) namalował taką parę na dziobie żaglowca, ukazaną od tyłu, patrzącą w stronę portu. W tle widać zarysy budowli Greifswaldu, gdzie artysta urodził się w 1774 r., sąsiedniego Stralsundu (charakterystyczny ażurowy szczyt ratusza) i Drezna, gdzie zmarł w 1840 r.
Friedrich przedstawił też widok Greifswaldu od drogi poprzez łąki, na których widać rozbrykane konie - Łąki pod Greisfwaldem (Kunsthalle Hamburg). Widok ten do dzisiaj niewiele się zmienił. Nadal pod miastem stoją dwa wiatraki, górują nad nim strzeliste wieże trzech gotyckich kościołów: Jakobikirche (mały Jakub), Nikolaikirche (długi Mikołaj), Marienkirche (gruba Maria).
Na ceglanej kamienicy przy głównej ulicy Greisfwaldu Lange Strasse 57, gdzie urodził się Friedrich, wisi poświęcona mu tablica (we wrześniu po kapitalnym remoncie otwarto tu centrum jego imienia). Ulica obok, prowadząca w stronę katedry św. Mikołaja, nosi jego imię.
Remont przechodzi teraz Pommersches Landsmuseum (bilet 3 euro, ulgowy 1,50 euro, audio-guide po polsku), gdzie znajduje się pięć obrazów malarza oraz akwarela pokazującą jego rodzinę na rynku przed ratuszem. Artysta urodził się jako szóste dziecko Adolfa Gottlieba Friedricha i Zofii Doroty Bechly. Ojciec był właścicielem sklepu z mydłami i świecami. Wcześnie osierocony przez matkę wychowywał się w surowym, religijnym domu. Ciążyła na nim śmierć starszego brata, który utopił się, ratując go.
Poza starym miastem w Greisfwaldzie warto zobaczyć Eldenę, ruiny klasztoru cysterskiego, który malarz trzykrotnie przedstawiał. Najbardziej znany obraz - Opactwo w dębowym lesie (Nationalgalerie Berlin) - dzieli się na dwie poziome strefy: ciemny świat doczesny z dębowym lasem i grobami na pierwszym planie oraz część jasną oznaczającą nieśmiertelność, na której żałobna procesja przechodzi przez bramę kościoła.
***
Na Rugię, największą niemiecką wyspę, można dojechać z odległego o 31 km Stralsundu wąskim mostem z 1936 r. To świetne miejsce na krótkie wypady z Berlina (w letnie weekendy powstają tu gigantyczne korki, bo autostrada ze stolicy Niemiec jest ciągle w budowie). Wyspa ma bardzo urozmaiconą linię brzegową - liczne zalewy, wąskie groble, szerokie, piaszczyste plaże oraz strome, wysokie klify i wzgórza.
Na Arkonie, północnym przylądku wyspy, znajdowała się świątynia Światowida (Świętowita, Svantewita). Zachowała się połowa 14-metrowego wału, który ją otaczał, resztę zniszczyło morze. Świątynię spalili Duńczycy w 1168 r. Dzięki ich kronikarzowi Sakso Gramatykowi wiemy, jak wyglądała: "Środek grodu zajął plac, na którym widziałeś wcale piękną bożnicę z drzewa (...). W świątyni stał olbrzymi posąg, przewyższający wielkością wszelkie rozmiary ciała ludzkiego, rażący czterema głowami (...). W prawej ręce trzymał róg urobiony z wszelakiego kruszcu, który kapłan świadomy obrzędu dorocznie winem nalewał, aby moc z płynu wróżyć o urodzaju przyszłego roku".
W Arkonie są też trzy ciekawe latarnie morskie. Najstarszą zaprojektował w latach 1825-29 Karl Friedrich Schinkel, najwybitniejszy niemiecki architekt pierwszej połowy XIX w. Mieści się w niej muzeum jego imienia, obecnie w remoncie.
Spacer wzdłuż morza zaprowadzi nas na Nordkap wyspy (46 m n.p.m.), a w drugą stronę - do wioski Vitt, z małymi domkami krytymi strzechą i ośmioboczną kaplicą z 1806 r. Klify Arkony uwiecznił Friedrich na obrazie Kobieta nad morzem (Oskar Reinhart Foundation, Wintertur).
Najsłynniejsze skały - Wissowerklinken, symbol wyspy - znajdują się w Parku Narodowym Jasmund. Można je podziwiać, idąc ścieżką wzdłuż krawędzi klifu lub od morza, z pokładu wycieczkowego stateczku. Na obrazie Kredowe skały Rugii (Wintertur) widać morze z dwoma małymi żaglówkami. Na pierwszym planie z prawej strony stoi zapatrzony w dal mężczyzna, być może sam malarz, ubrany w czarny surdut, dopasowane spodnie i beret (typowy strój niemieckich romantyków). Drugi mężczyzna wychyla się za burtę, podobnie jak kobieta po lewej stronie, prawdopodobnie żona malarza.
Jasmund znajduje się w pobliżu Sassnitz, największego miasta na wyspie i portu, skąd wypływają promy do Świnoujścia, Królewca, Ronne na Bornholmie i Trelleborgu w Szwecji. Na Starym mieście jest sporo drewnianych pensjonatów z koronkowo wyciętymi białymi werandami, od których odcina się czerwień zwisających pelargonii.
Wszystkie przedstawiane miejsca malarz szkicował z natury ołówkiem lub akwarelą podczas wycieczek, potem na ich podstawie w pracowni powstawały obrazy olejne.
