Naj³adniejsze stare miasto w Polsce [PRZEGL¡D STARÓWEK]

Tarnów nazywany jest polsk± "per³± renesansu". I faktycznie - w piêkny s³oneczny dzieñ mo¿na poczuæ siê tu jak w Toskanii. Leniwy klimat i kolorowe fasady tarnowskich kamienic pozwalaj± zapomnieæ, ¿e jeste¶my w zimnej z natury Polsce. Tarnowski rynek jest prawdziwym centrum kulturalnym i rozrywkowym miasta - latem odbywaj± siê przy nim liczne koncerty, wystawy, a noc± m³odzie¿ uprawia intensywny clubbing - liczba klubów na tym niewielkim obszarze jest naprawdê imponuj±ca! Po pe³nej rozrywek nocy mo¿na szukaæ spokoju w robi±cych niezwyk³e wra¿enie wnêtrzach tarnowskiej katedry albo udaæ siê do... Mauzoleum Józefa Bema.

Renesans to tak¿e has³o rozpoznawcze dla starówki zamojskiej. W 1992 roku zamojskie stare miasto zosta³o wpisane na Listê ¦wiatowego Dziedzictwa UNESCO. Przestronny rynek w Zamo¶ciu, z niewielkimi kamieniczkami, zachwyca turystów z ca³ego ¶wiata. Wokó³ rynku ci±gn± siê arkady, a pod nimi klimatyczne knajpki. Przy odrobinie szczê¶cia mo¿na tam trafiæ na koncert sobie Zamo¶æ i chêtnie przyje¿d¿aj± tu szukaæ muzycznych inspiracji i dobrej zabawy.

Majestatyczny zamojski ratusz wychodzi ku rynkowi ogromnymi schodami. Jest to ulubione miejsce rozbrykanych dzieci oraz ¶wie¿o po¶lubionych par, które na schodach chêtnie robi± sobie pami±tkowe zdjêcia, maj±c za t³o tzw. kamieniczki ormiañskie (po prawej strony ratusza, wyró¿nia je intensywna kolorystyka).

Wielbiciele gotyku powinni udaæ siê bardziej na pó³noc. 40 kilometrów za Toruniem trafi± na prawdziwy starówkowy rarytas. Che³miñskie stare miasto to modelowo zachowane miasto ¶redniowieczne. Znajduje siê na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego - i jest tak ceglane, ¿e od czerwonego koloru bol± oczy. Jedynie stoj±cy na ¶rodku rynku ratusz jest bia³y. Zbudowany zosta³ w stylu renesansowym. W jego zachodniej ¶cianie umieszczono dawn± miarê wzorcow± dla ziem krzy¿ackich - jest to tzw. prêt che³miñski o d³ugo¶ci 432,5 centymetrów.

Che³mno nosi miano miasta zakochanych. Jest to ca³kiem uzasadnione, bior±c pod uwagê fakt, ¿e w tamtejszej farze znajduj± siê relikwie samego ¦w. Walentego. Doroczne obchody Walentynek u¶wietnia wiêc wystawianie tych relikwii, a samo miasto powoli staje siê miejscem pielgrzymek zakochanych.

Warszawiacy zwiedzaj±cy elbl±sk± starówkê nie powinni siê raczej przyznawaæ do swojego miejsca pochodzenia. A to dlatego, ¿e zniszczone przez Armiê Czerwon± elbl±skie zabudowania dostarczy³y materia³u budowlanego dla odbudowuj±cej siê stolicy. Mieszkañcy Elbl±ga do tej pory to pamiêtaj±, mimo ¿e od lat 80. ich starówka podlega intensywnym pracom odtworzeniowym. Z tego te¿ wzglêdu jest to obecnie jeden z najwiêkszych terenów w Europie poddawanych kompleksowym badaniom archeologicznym. Zupe³nie jak Rzym czy inne, równie staro¿ytne miasta. I nic dziwnego, bo przecie¿ w tych okolicach znajdowa³o siê jedno z pierwszych miast na pó¼niejszym terytorium Polski - Truso.

Starówka w Otmuchowie jest jedn± z najpiêkniejszych na ca³ym ¦l±sku Opolskim. Jej najcenniejszym zabytkiem jest barokowy ko¶ció³ ¦w. Miko³aja. Klimat starówki tworzy te¿ Brama Nyska (zwana te¿ Bram± Wróbla), która w dawnych czasach s³u¿y³a za wiêzienie, a tak¿e renesansowy ratusz posiadaj±cy a¿ dwa zegary s³oneczne. Mimo tego czas w Otmuchowie p³ynie wolno i sprzyja dok³adnemu obfotografowaniu zachowanych zabytków.

Legenda g³osi, ¿e Cieszyn powsta³ w IX wieku w miejscu ponownego spotkania trzech ksi±¿±t, którzy nadali mu nazwê nawi±zuj±c± do ich rado¶ci z tego wydarzenia. Cieszyñska starówka zachwyca swoimi dobrze zachowanymi i odrestaurowanymi kamienicami oraz obszernym - jak na tak niewielkie miasto - rynkiem. Blisko¶æ Republiki Czeskiej (wystarczy przej¶æ przez most) zapewnia obecno¶æ w przyrynkowych knajpach dobrych czeskich piw. A spragnionym historycznego klimatu mo¿na poleciæ przeja¿d¿kê doro¿k± po uliczkach starego miasta.

Stare miasto w Sandomierzu z wierzchu wygl±da do¶æ podobnie do innych starówek w Polsce. Renesansowy ratusz, pozosta³o¶ci murów miejskich, zabytkowe ko¶cio³y. I co z tego? I tak jest ¶licznie. A najwiêksza atrakcja turystyczna Sandomierza kryje siê pod ziemi± - to wspania³a trasa podziemna. Koniecznie trzeba po¶wiêciæ 45-50 minut na przej¶cie tunelu o d³ugo¶ci 450 metrów (wej¶cie od ul. Ole¶nickich). Trasa powsta³a dziêki po³±czeniu piwnic starych budynków i podziemnych sk³adów kupieckich. Przewodnik na pewno zdradzi kilka bardzo zaskakuj±cych tajemnic tych lochów. S± po¶ród nich te¿ takie, które mro¿± krew w ¿y³ach prawie wszystkich odwiedzaj±cych.

Podobnie jak w Sandomierzu, tak¿e w K³odzku mo¿na zwiedziæ dawne lochy i piwnice starych budynków. K³odzka trasa turystyczna wyposa¿ona jest w wiele eksponatów wzmagaj±cych grozê starych podziemi. S± to katowski topór, dyby (mo¿na siê zakuæ i zrobiæ sobie pami±tkowe zdjêcie) oraz szkielet nieuczciwego piekarza, który zosta³ za karê zamurowany ¿ywcem w k³odzkich lochach.

Po wyj¶ciu z tych wiej±cych groz± pomieszczeñ tym bardziej docenimy kolorowe uliczki starego miasta. Chêtniej te¿ wejdziemy na wzgórze zamkowe, góruj±ce nad starówk±. Centrum K³odzka po³o¿one jest na terenie pagórkowatym i z tego wzglêdu tutejszy rynek jest do¶æ spadzisty. Na k³odzkiej starówce znajduje siê 20 ró¿nych placów oraz most gotycki niezwykle podobny do kultowego Mostu Karola w czeskiej Pradze.

Kazimierz Dolny nad Wis³± jest niewielkim miasteczkiem w okolicach Pu³aw. Mimo to s³ysza³ o nim prawie ka¿dy Polak i niejeden obcokrajowiec. Do Kazimierza bardzo chêtnie ¶ci±gaj± arty¶ci. Na kazimierskiej starówce znajduj± siê liczne kawiarnie i piwiarnie, które co weekend pe³ne s± przybyszów z Warszawy i Lublina, a w sezonie ich ogródki rozbrzmiewaj± wieloma obcymi jêzykami.

Kazimierz znany jest ze swojej niezwyk³ej atmosfery oraz renesansowych i barokowych budynków wykonanych z jasnego kamienia. W s³oneczne dni na rynku w Kazimierzu mo¿na siê poczuæ jak w ma³ym w³oskich lub hiszpañskim miasteczku. Dla tej po³udniowej niezobowi±zuj±cej atmosfery ¶ci±gaj± tu tysi±ce ludzi, których nie odstraszaj± nawet do¶æ wysokie ceny i t³ok na w±skich uliczkach.

P³ocka starówka zachowa³a siê w niezmienionym kszta³cie przez blisko 800 lat! Znajduje siê ona na skarpie nad Wis³± (godna uwagi panorama). Centrum starówki stanowi Stary Rynek z klasycystycznym ratuszem oraz odrestaurowanymi zabytkowymi kamieniczkami. Przed ratuszem znajduje siê fontanna o wiele mówi±cej nazwie Afrodyta - chêtnie przychodz± tutaj zakochani (zw³aszcza latem, gdy obfite strumienie wody daj± prawdziw± och³odê). W jednej z przyrynkowych kamienic mieszka³ niemiecki kompozytor i pisarz XIX-wieczny, E.T.A Hoffman, autor opowie¶ci fantastycznych.

Stolica dawnego ksiêstwa ¶widnicko-jaworskiego (w okresie rozbicia dzielnicowego ksi±¿ê w³ada³ zwykle jednym, dwoma miastami oraz terenami do nich przylegaj±cymi) to obecnie drugi po Wroc³awiu najwiêkszy zabytkowy kompleks architektoniczny na Dolnym ¦l±sku, który na szczê¶cie nie uleg³ bezpo¶redniemu zniszczeniu w trakcie II wojny ¶wiatowej. Niestety w latach powojennych nie dbano o staromiejskie kamienice - wiele z nich zosta³o rozebranych i dopiero od kilkunastu lat trwaj± prace d±¿±ce do przywrócenia dawnego splendoru miasta.

Na szczê¶cie z bogatego miasta nietrudno by³o zachowaæ trochê cennych zabytków. Wie¿a katedry w ¦widnicy jest jedn± z najwy¿szych w ca³ej Europie, a zbudowany w systemie szachulcowym (charakterystyczne czarne deski na bia³ym murze) Ko¶ció³ Pokoju stanowi jeden z symboli pojednania polsko-niemieckiego i zosta³ wpisany na Listê UNESCO. Warto zajrzeæ do jego piêknego, bogato zdobionego barokowego wnêtrza.

Na ¦l±sku Opolskim znajduje siê wiele miast z urokliwymi starówkami. Nie sposób ich wszystkich wymieniæ w tak krótkim zestawieniu. Na szczególn± uwagê zas³uguje jednak Nysa. Do najwa¿niejszych zabytków Nysy nale¿y Ko¶ció³ ¦w. Jakuba i ¦w. Agnieszki z niezwyk³±, bardzo szerok± dzwonnic±. Jest to drugi po gdañskiej bazylice mariackiej ko¶ció³ w Polsce pod wzglêdem kubatury. ¦w. Jakub jest bohaterem legendy zwi±zanej z potopem szwedzkim. Ponoæ w momencie zagro¿enia Nysy przez wywo³any dzia³aniami wojennymi po¿ar patron ko¶cio³a wys³ucha³ modlitw mieszkañców i spu¶ci³ na miasto obfity deszcz, który po¿ar ugasi³.

Stara zabudowa Nysy z licznymi zabytkowymi ko¶cio³ami, wie¿ami i budynkami miejskimi przypomina o latach ¶wietno¶ci tego dolno¶l±skiego miasta. Ponoæ przed 500 laty znaczenie Nysy by³o tak wielkie, ¿e jej herb znalaz³ siê na Mo¶cie Karola w Pradze w¶ród najznamienitszych miast czeskiego królestwa.

My¶l±c o Górnym¦l±sku, niekoniecznie mamy przed oczami jego zabytkowe miasteczka. Nie spodziewamy siê takiego krajobrazu po Górnym ¦l±sku, który kojarzy siê nam raczej z kopalnianymi szybami i XIX-wiecznymi osiedlami robotniczymi. Jednak w samym ¶rodku ¶l±skiej konurbacji znajdziemy wspania³± bytomsk± starówkê, która w niczym nie ustêpuje Nysie czy K³odzku. Zachowa³a ona swój ¶redniowieczny uk³ad, chocia¿ obecnie rynek bytomski jest dwa razy wiêkszy ni¿ w ¶redniowieczu - na skutek przebudowy czê¶ci starego miasta.

Z okresem ¶redniowiecznym wi±¿e siê te¿ legenda o kl±twie rzuconej na Bytom. W XIV wieku, gdy w kasie miejskiej zabrak³o pieniêdzy, papie¿ nakaza³ zap³aciæ dziesiêcinê miejscowym proboszczom. Oburzeni tym mieszczanie stracili dwóch bytomskich proboszczów, za co Bytom zosta³ ob³o¿ony kl±tw±, do dzisiaj niezdjêt±. Niektórzy wspó³cze¶ni mieszkañcy win± za problemy ekonomiczne i spo³eczne miasta obarczaj± w³a¶nie swoich zapalczywych przodków.

To ma³opolskie miasteczko nazywane jest "polskim Carcassone", poniewa¿ posiada zachowane mury miejskie i ciasn± zabudowê starówki przywodz±c± na my¶l francuski pierwowzór. Charakterystyczna dla panoramy Biecza jest tak¿e wie¿a XVI-wiecznego ratusza. W 1569 roku miasto zosta³o ob³o¿one tak wysokimi podatkami, ¿e musia³o og³osiæ niewyp³acalno¶æ. Jakby dla podkre¶lenia tej ruiny zawali³a siê wówczas ratuszowa wie¿a. Wkrótce j± jednak odbudowano. Obecnie pod wie¿± w Bieczu mo¿na zwiedzaæ tak¿e g³êboki loch, w którym w dawnych czasów przetrzymywano skazañców. Zachowa³y siê tam na¶cienne inskrypcje i obrazki wykonane przez wiê¼niów. W celi piêtro wy¿ej znajduje siê sala z wystaw± ¶redniowiecznych narzêdzi.

Frombork to dawna stolica Warmii i piêkne miasto po³o¿one nad Zalewem Wi¶lanym. Swoj± s³awê Frombork czerpie g³ównie z faktu, ¿e jego mieszkañcem by³ Miko³aj Kopernik, choæ wielu pewnie kojarzy je z ksi±¿k± i filmem "Pan Samochodzik i zagadki Fromborka". We Fromborku zachwyca wspania³e wnêtrze gotyckiej katedry. Odbywaj± siê tam koncerty w ramach Miêdzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej. W Wie¿y Radziejowskiej mo¿na podziwiaæ Wahad³o Foucaulta - po s±siedzku znajdowa³o siê mieszkanie Kopernika (b³êdnie uwa¿ane za jego obserwatorium). Warte odwiedzenia s± te¿ planetarium oraz wspó³czesne obserwatorium astronomiczne. Na fromborskiej starówce znajduj± siê tak¿e liczne punkty widokowe, sk±d mo¿na podziwiaæ panoramê Zalewu i okolic.