Dąbrowa
Dąbrowa znajduje się na północ od drogi Łódź - Brzeziny, w pobliżu osady Nowosolna. Namawiamy do odwiedzenia jej przy okazji pobytu w Łodzi i do obejrzenia zachowanego tu szczęśliwie niezwykle oryginalnego dworu.
Mało kto wie o jego istnieniu. Powstał stosunkowo niedawno, bo dopiero w 20-leciu międzywojennym i dlatego nie trafił na karty Katalogu Zabytków Sztuki, rejestrującego obiekty powstałe przed rokiem 1850.
Budowę dworu rozpoczął w 1925 r. Karol Aleksander Sulikowski, ówczesny właściciel Dąbrowy, według projektu znanego architekta Jana Koszczyc-Witkiewicza (1871-1958), bratanka Stanisława Witkiewicza (malarza i wynalazcy "stylu zakopiańskiego") i stryjecznego brata Stanisława Ignacego Witkiewicza - Witkacego.
Dwór w Dąbrowie, nieregularny i malowniczy, tylko pozornie przypomina typową siedzibę ziemiańską. W jego kompozycji dominującą rolę pełni złożona i oryginalna struktura ceramicznych dachów naczółkowych. Zastosowanie naturalnego kamienia kontrastującego z bielą ścian, pękatych kolumienek, wreszcie specyficznego obniżenia kondygnacji parteru - wszystko to stwarza wrażenie, że mamy do czynienia z architekturą o baśniowym nastroju dziecinnej chatki, jak to ujął w 1938 r. architekt Marek Leykam, pisząc o innym dziele Jana Koszczyc-Witkiewicza, warszawskim przedszkolu przy ulicy Czarnieckiego na Żoliborzu.
Dwór w Dąbrowie, różniący się dość znacznie od projektu zachowanego w Muzeum Architektury we Wrocławiu, jest naszym zdaniem jedną z najciekawszych realizacji siedziby wiejskiej w 20-leciu międzywojennym.
Jan Koszczyc-Witkiewicz
Jan Koszczyc-Witkiewicz studiował w Warszawie, we Lwowie i w Monachium. Początkowo współpracował ze stryjem, budując w latach 1904-05 drewniane domy w stylu zakopiańskim (m.in. "Witkiewiczówkę" w Zakopanem). Przyjaźnił się ze Stefanem Żeromskim, dla którego wybudował "Chatkę" w Nałęczowie (1905), a później mauzoleum Adasia Żeromskiego. W 1906 roku zaprojektował również w Nałęczowie Ochronkę im. Adasia Żeromskiego.
Najwybitniejsze jego dzieła to m.in. gmachy Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, wzniesione w latach 1926-35. Gmach główny tej uczelni, przemianowanej po wojnie na SGPiS, a dzisiaj noszącej znowu dawne imię, wybudowano po II wojnie światowej. W twórczości swojej Koszczyc-Witkiewicz dążył do osiągnięcia indywidualnego wyrazu dzieła architektonicznego, łącząc umiejętnie żelbetową konstrukcję ze stylizowaną formą historyczną.
Dwór w Dąbrowie, mało znane dzieło tego architekta, zachował do dziś tylko swój zewnętrzny kształt. Wnętrze przekształcono gruntownie, przebudowując je stosownie do potrzeb domu opieki społecznej.
