Bytów
Główną atrakcją turystyczną Bytowa jest krzyżacki zamek, który monumentalizmem i urokiem ustępuje tylko siedzibie wielkiego mistrza w Malborku.
Historia Bytowa sięga XII wieku, kiedy w miejscu dzisiejszego miasta stał drewniany gród, należący do Księstwa Słupsko-Sławieńskiego. Do Pomorza miejscowość przyłączył Świętopełk na początku kolejnego stulecia. Po śmierci ostatniego z gdańskich książąt ziemiami tymi rządzili Przemysł II i Władysław Łokietek. Wiek XIV rozpoczyna okres, kiedy Bytów przechodził z rąk do rąk kolejnych włodarzy.
Od Eryka II...
Na samym początku władzę w Bytowie przejęli Brandenburczycy, później książęta zachodniopomorscy. W 1329 roku ziemia bytowska stała się częścią Państwa Zakonnego. Krzyżacy nadali miejscowości akt lokacyjny, a ponieważ leżała na rubieżach ich włości - wybudowali zamek (w 1404 roku).
Po bitwie grunwaldzkiej fortecę na krótko zajęły wojska polskie, ale niedługo później król Władysław Jagiełło oddał Bytów z przylegającymi ziemiami księciu słupskiemu Erykowi II, w podzięce za poparcie podczas wojny z zakonem. Jednak na mocy traktatu pokojowego Krzyżacy odzyskali te tereny.
Kolejna zmiana właściciela nastąpiła na początku wojny trzynastoletniej. Zdobyty przez Kazimierza Jagiellończyka Bytów został oddany ponownie w lenno księciu słupskiemu Erykowi II. Lokalny władca okazał się jednak sojusznikiem niestałym. W zależności od sytuacji, sprzymierzał się z Krzyżakami, którzy faktycznie przebywali tutaj do końca wojny w 1466 roku. Jak podają historycy, Eryk II zamierzał nawet wykupić od zakonu ziemie bytowską i lęborską za sumę stu tysięcy talarów. Ostatecznie opłacił jedynie załogi twierdz w Bytowie i Lęborku.
... przez Jakuba Wejhera...
Na początku XVI wieku na ziemię bytowską dotarła reformacja. Na mocy uchwały sejmiku pomorskiego w Trzebiatowie w roku 1534 religia Lutra stała się wyznaniem na całym Pomorzu. Wówczas jeden z pierwszych bytowskich pastorów - Szymon Krofey - wydał pierwszą drukowaną książkę po kaszubsku. Był to, jak większość drukowanych wtedy wydawnictw, zbiór pieśni połączonych z katechizmem.
Kiedy umarł ostatni z zachodniopomorskich książąt, miasto powróciło pod panowanie króla polskiego. Trwało zaledwie dwadzieścia lat, ale zaowocowało kilkoma istotnymi wydarzeniami. Skutecznie przeprowadzono kontrreformację, dzięki czemu katolicyzm w późniejszych czasach stał się wyznacznikiem polskości i jej ostoją.
Natomiast w 1637 roku sejm podjął ostateczną decyzję o włączeniu tych ziem do województwa pomorskiego, a na starostę bytowskiego wybrano Jakuba Wejhera. Decydujący w tej sprawie był głos miejscowej szlachty i mieszczaństwa. Lokalna szlachta otrzymała z rąk króla przywileje i wolności możnowładztwa koronnego. Praw tych odmówiono zaś osiedleńcom narodowości niemieckiej, co miało z kolei istotny wpływ na zachowanie polskiego charakteru regionu.
... do Hitlera
Panowanie Rzeczypospolitej zakończył traktat wielawski pomiędzy królem polskim a elektorem brandenburskim. Ziemia bytowska przeszła w lenno Brandenburczyków za pomoc Polakom w wojnie ze Szwedami. Od tego momentu miasto pozostawało w rękach niemieckich przez 250 lat - aż do zakończenia II wojny światowej. Prusacy prowadzili konsekwentną politykę germanizacyjną: popierali osadnictwo niemieckie, systematycznie ograniczali przywileje miejscowej szlachty, rozbudowywali swoje szkolnictwo, umacniali religię protestancką. Działania te doprowadziły do zniemczenia Bytowa i przyległych ziem.
Jedynie w południowo-wschodniej części regionu, gdzie zachowała się większość katolicka, kultywowano polskie i kaszubskie tradycje. Efektem tego było m.in. otwarcie w Bytowie, mimo niesprzyjających przepisów, polskiego banku.
Po zakończeniu I wojny światowej planowano nawet włączenie tych terenów do odradzającej się Polski. W rzeczywistości jednak ludność polska stanowiła zdecydowaną mniejszość i na mocy postanowień traktatu wersalskiego Bytów pozostał niemiecki.
Działalność polskich organizacji w zakresie rozwoju szkolnictwa była w latach międzywojennych wykorzystywana przez Niemców do budowania nastrojów nacjonalistycznych i ksenofobii. Na fali tych poczynań wzrastała sympatia dla ruchu faszystowskiego. Po dojściu Hitlera do władzy rozpoczęły się represje i prześladowania Polaków. W ich wyniku do roku 1939 działalność organizacji patriotycznych zanikła zupełnie.
Bytów został wyzwolony - niemal bez walki - w marcu 1945 roku przez Armię Czerwoną. Jednak sam pobyt radzieckich żołnierzy wyrządził ogromne szkody: zniszczono niemal 60 proc. miasta, najbardziej ucierpiało śródmieście - zrujnowane w 90 proc.
Bytów. Zamek
Główną atrakcją turystyczną Bytowa jest krzyżacki zamek, który monumentalizmem i urokiem ustępuje tylko siedzibie wielkiego mistrza w Malborku. Powstała na przełomie XIV i XV wieku twierdza nie stanowiła integralnej części miejskich fortyfikacji. W związku ze zmianami jej przeznaczenia, była wielokrotnie rozbudowywana w ciągu wieków. W czasach zaborów zamek służył jako magazyn, więzienie i mieszkania dla urzędników.
Renowacja budynku, którą rozpoczęto jeszcze w latach 30. naszego wieku, została zakończona dopiero parę lat temu.
Twierdza składa się z Domu Zakonnego, Domu Książęcego oraz Domów Wdów i Sądu . W narożnikach murów usytuowano cztery baszty: Polną, Różaną, Młyńską i Wieżę Prochową . Przy ścianie zachodniej w XVI wieku istniała książęca kancelaria, a w średniowieczu, już poza murami, stała wieża zwana Gdaniskiem, pełniąca prawdopodobnie funkcję latryny.
Przed zamkiem znajdowała się też Wieża Bramna z mostem zwodzonym. Obecnie stoi tu budynek sądu z 1858 roku.
Dzisiaj w zamku mają siedzibę Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie i Bractwo Rycerzy Kaszubsko-Pomorskich. Mieszczą się tutaj także hotel i restauracja, punkt Informacji Turystycznej oraz Muzeum Zachodniokaszubskie , prezentujące wystawy czasowe oraz stałą ekspozycję etnograficzną poświęconą kulturze miejscowych Kaszubów.
Placówka jest czynna cały tydzień, oprócz poniedziałków.
Kościół św.Katarzyny
Przy centralnym placu miasta, noszącym imię kardynała Stefana Wyszyńskiego, znajduje się wybudowany w latach 1847-54 kościół św. Katarzyny. Budowla w stylu eklektycznym wzorowana jest na berlińskim kościele św. Mateusza. Do zakończenia II wojny światowej świątynia służyła protestantom.
Most kolejowy
Ciekawym obiektem jest most kolejowy nad rzeką Borują, wybudowany w latach 90. ubiegłego stulecia dla linii kolejowej z Bytowa do Miastka. Z niewiadomych przyczyn trasę poprowadzono jednak gdzie indziej i mostem nigdy nie przejechał żaden pociąg. Na filarach umieszczono godła: Prus, Pomorza, Bytowa i Niemieckich Kolei.
