"Przybywszy do Krakowa stanąłem w gospodzie nieopodal Rynku i byłbym spał spokojnie, ale jakiś wariat co godzina grał z wieży na trąbie". (Bolesław Prus, Kartki z podróży , 1877) "Wyszedłem na miasto, no i naturalnie zabłądziłem. Gdy wreszcie odnalazłem rynek - pasłem oczy i serce Sukiennicami i wieżą Panny Marii. Pierwszy raz widząc rynek krakowski, doznaje się poczucia jakiejś dumy, w chaosie uczuć, w roztargnieniu myśli błąkają się dumne pieśni " (Stefan Żeromski, Dzienniki , 1889) Wytyczony w czasie lokacji w 1257 r., stanowił centrum miasta, które z czasem otoczyły kamienice, powstające od XIV do XIX w. Rynek pełnił funkcję centrum handlowego, administracyjnego i sądowniczego - stały tu waga miejska, spichlerz, postrzygalnie sukna, ratusz, pręgierz, a także 320 kramów i liczne budynki mieszkalne. Wszystko to zniknęło w XIX w., w czasie akcji uporządkowywania miasta. Najbardziej majestatyczną budowlą przy Rynku jest kościół pw. Wniebowzięcia NMP, zwany powszechnie kościołem Mariackim. W 1222 r. przeniesiono tu miejską parafię z kościoła Świętej Trójcy (gdzie umieszczono zakon dominikanów) i od tamtej pory kościół Mariacki jest najznakomitszą (po Katedrze Wawelskiej) świątynią Krakowa. Budowla, zniszczona w czasie najazdów tatarskich w latach 1241 oraz 1259-60 i odbudowana na przeł. XIII i XIV w. w stylu gotyckim, została w 1489 r. ozdobiona arcydziełem późnośredniowiecznej rzeźby - ołtarzem wykonanym przez norymberskiego artystę Wita Stwosza. Ten największy gotycki ołtarz drewniany jest pentaptykiem, tzn. składa się z pięciu części. Scena główna przedstawia zaśnięcie Matki Boskiej w otoczeniu apostołów, a skrzydła boczne prezentują sceny z życia Jezusa i Marii. Dzieło cechuje niezwykły realizm, żywość barw i wyjątkowo wnikliwe ujęcie detalu. Co ciekawe, tłem poszczególnych scen jest XV-wieczne krakowskie życie miejskie. Cała świątynia jest niezwykle bogato zdobiona. W trakcie renowacji kościoła w XIX w. wnętrze zostało ozdobione barwną polichromią, wykonaną przez Jana Matejkę i jego uczniów oraz witrażami Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera. Warto zwrócić uwagę na krucyfiks na tle Jerozolimy autorstwa Wita Stwosza, a także na kaplicę MB Częstochowskiej, w której w 1900 r. Lucjan Rydel brał ślub z Jadwigą Mikołajczykówną (ich wesele zostało upamiętnione w dramacie Stanisława Wyspiańskiego). Pozostałe kaplice i ołtarze także są interesujące - w końcu zamożni radcy i mieszczanie krakowscy musieli pokazać, że ich świątynia jest godna stolicy Królestwa Polskiego. Po wyjściu z kościoła trzeba koniecznie zatrzymać się na placu Mariackim, by wysłuchać hejnału. Ta zaczarowana melodia, którą co godzinę wygrywają czuwający tam dzień i noc strażnicy, nagle się urywa. Wedle tradycji w 1241 r. strażnik zauważył Tatarów, podchodzących pod Kraków i gdy zaczął grać na alarm, jedna z tatarskich strzał ugodziła go w gardło - melodia urwała się niespodziewanie i nigdy już nie została dokończona. Z Wieży Mariackiej (81 m) już w XIV w. grano sygnał na otwarcie i zamknięcie miejskich bram, a także na alarm - gdy wybuchł pożar lub zbliżał się wróg. W XVI w. ustanowiono cogodzinne granie hejnału i ta unikatowa tradycja jest podtrzymywana z przerwami do dziś. W lecie warto wejść na Wieżę, odwiedzić trębacza i podziwiać niezwykły widok Krakowa. Zawsze zaś ci, którzy stoją na placu Mariackim, mogą liczyć na to, że trębacz po odegraniu hejnału pomacha im ręką. Kościół Mariacki, zwiedzanie: pn.-sb. 11.30-18.00, nd. 14.00-18.00. Uroczyste otwarcie ołtarza Wita Stwosza o godz. 11.50; bilety: normalny 6 zł, emeryci i renciści 4 zł, młodzież ucząca się i studenci po okazaniu legitymacji 3 zł. Wieża Mariacka 1 V-31 VIII wt., czw. i sb. 9.00-11.30 i 13.00-17.30. Wejście co 20 min, w grupach 10-osobowych; bilety normalny 5 zł, ulgowy 3 zł, http://www.mariacki.com. Fasada kościoła Mariackiego zwraca uwagę nierównością wież. Według legendy wieże te budowało dwóch braci. Niestety, młodszy z zawiści zabił starszego, którego wieża była wyższa i piękniejsza. Nie mogąc znieść wyrzutów sumienia, wyznał zbrodnię i rzucił się ze swej wieży, która na zawsze pozostała niższa (69 m). Nóż, którym ugodził brata, zawieszono u wejścia do Sukiennic ku przestrodze. Okazałe Sukiennice przypominają o handlowym charakterze miasta, stanowiąc jednocześnie znakomity przykład sztuki renesansowej. Wystawione po 1257 r., zostały przebudowane w XIV w. w stylu gotyckim i ozdobione ostrołukowymi arkadami. Po wielkim pożarze z 1555 r. zostały odbudowane przez wybitnych włoskich architektów i wtedy to zwieńczono je piękną renesansową attyką i maszkaronami. Po gruntownej renowacji w XIX w. na pierwszym piętrze Sukiennic otwarto w 1879 r. pierwsze publiczne muzeum w Polsce. Kolekcja obejmuje m.in. dzieła Jana Matejki, Maurycego Gottlieba, Artura Grottgera, Henryka Siemiradzkiego i Józefa Chełmońskiego. Galeria Sztuki Polskiej XIX w. w Sukiennicach , czynne wt.-nd. 12.00-20.00 (dla grup zorganizowanych po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji wstęp od 10.00), pn. nieczynne; ostatnie wejście 30 min przed zamknięciem ekspozycji; bilety: normalny 12 zł, ulgowy 8 zł, grupowy normalny (min. 15 osób) 10 zł/os., grupowy ulgowy 5 zł/os., rodzinny (dorośli z dziećmi, maks. 5 osób) 24 zł, audioprzewodnik 5 zł; http://www.muzeum.krakow.pl. Podziemia Rynku Głównego , czynne codz. 10.00-20.00 z wyjątkiem wt. 10.00-16.00; wejście na ekspozycję co 15 min; ostatnie wejście na godz. przed zamknięciem wystawy; w pn. zamknięte dla grup zorganizowanych; bilety: normalny 13 zł, ulgowy 10 zł, grupowy 10 zł, rodzinny (2 osoby dorosłe i 2 dzieci do 16 lat lub 1 osoba dorosła i 3 dzieci do 16 lat) 30 zł, dzieci do lat 5 bezpłatnie, audioprzewodnik 5 zł; http://www.podziemiarynku.com. Pomiędzy kościołem Mariackim a Sukiennicami dumnie wznosi się pomnik Adama Mickiewicza. Monument został wzniesiony w 1898 r., w stulecie urodzin wieszcza. Co ciekawe, poeta nigdy w Krakowie nie był, a teraz tak zżył się z miastem, że obsiadają go nie tylko gołębie, ale także mieszkańcy, którzy zgodnie z niepisaną tradycją, chętnie umawiają się "pod Adasiem". Nieopodal swoją skromnością wyróżnia się niewielki, biały kościółek pw. św. Wojciecha. Jest to jedna z najstarszych świątyń w Krakowie, datowana na X w. (wcześniej znajdowało się tu pogańskie miejsce kultu). Wedle tradycji w miejscu, gdzie dzisiaj stoi świątynia, głosił kazania pierwszy patron Polski - św. Wojciech, zanim udał się do Prus. Na pocz. XVII w. kościół uległ barokizacji, choć wewnątrz wciąż widać ślady jego romańskiego pochodzenia. Na zewnątrz można naocznie przekonać się, jak przez wieki podniósł się poziom rynku. Wystarczy spojrzeć na powierzchnię przy murze kościoła, wyłożoną półprzeźroczystymi płytami. Kilkaset lat temu poziom rynku znajdował się parę metrów niżej. Badania archeologiczne odsłoniły dawną powierzchnię terenu, która jest teraz prezentowana zaciekawionym turystom. W podziemiach znajduje się wystawa poświęcona historii rynku i kościoła św. Wojciecha, czynna: 1 VI-30 IX, pn.-sb. 10.00-16.00; bilety: normalny 2 zł, ulgowy 1 zł, http://www.ma.krakow.pl. Po drugiej stronie Sukiennic stoi nieco samotna 70-metrowa Wieża Ratuszowa, wzmiankowana po raz pierwszy w XIV w. Stanowi ona jedyną pozostałość po średniowiecznym ratuszu. Jego zburzenie w 1820 r. zbulwersowało opinię publiczną. Tu przez wieki obradowała Rada Miasta, kształtowały się losy Krakowa, a w pobliżu odbyły się słynny hołd pruski (1525), uwieczniony na obrazie Matejki, i przysięga Tadeusza Kościuszki 24 marca 1794 r. W podziemiach wieży znajdowała się Piwnica Świdnicka z wyśmienitym piwem i paniami lekkich obyczajów, sąsiadująca z więzieniem i salą tortur. Obecnie mieści się tu filia Teatru Ludowego - "Scena Pod Ratuszem" - oraz kawiarnia, a w salach położonych wyżej można podziwiać m.in. przepiękne gotyckie wnętrza i unikatowy zespół gmerków (podpisów kamieniarzy z okazji zakończenia prac przy wieży) z 1444 r. - a także mechanizm dawnego zegara. Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Wystawy czasowe czynne od IV-X, codz. 10.30-18.00; bilety: normalny 7 zł, ulgowy 5 zł, zbiorowy szkolny 4,50 zł/os., http://www.mhk.pl/oddzialy/wieza_ratuszowa. Przy wieży kilka lat temu umieszczono nowoczesne dzieło sztuki wykonane przez Igora Mitoraja - wychowanka krakowskiej ASP - rzeźbę Erosa Spętanego. Dzieło wywołało zażartą dyskusję, czy tego typu obiekt może znajdować się na rynku. Mimo iż tradycjonaliści pragnęli usunięcia "szpetoty", Eros uchował się, stanowiąc dziś znakomite tło pamiątkowych zdjęć. W okolicy Wieży Ratuszowej koniecznie trzeba zajrzeć do Pałacu "Pod Baranami" (Rynek 27), sięgającego swymi początkami XIV w. Tu od 1956 r. działa najsłynniejszy polski kabaret "Piwnica pod Baranami", a przy wejściu, po prawej stronie, znajduje się pomnik długoletniego duchowego przywódcy Piwnicy - Piotra Skrzyneckiego. Nieopodal wznosi się Pałac "Krzysztofory" (Rynek 35), gdzie w gotyckich podziemiach mieszkał ponoć strzegący skarbów i zabijający wzrokiem legendarny bazyliszek. Tu miał swe początki Teatr Stary, a także teatr Tadeusza Kantora Cricot 2. W 1975 r. odbyła się tu premiera spektaklu Umarła klasa , który stał się legendą teatru światowego. Obecnie w pałacu mieści się główna siedziba Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Źródło: bezdroza.pl
