Wieliczka
Powstanie Kopalni soli w Wieliczce zawdzięczamy węgierskiej księżniczce Kindze, żonie Bolesława Wstydliwego, która wrzuciła do szybu solnego w Maramures pierścień zaręczynowy. Gdy orszak weselny zbliżał się do Krakowa, Kinga nakazała odkopać klejnot i tak natrafiono na obszerne złoża soli.
Przez 700 lat górnicy wydrążyli 26 szybów i ponad 2000 komór ułożonych na dziewięciu podziemnych poziomach, połączonych chodnikami o długości ponad 200 km. Przed wojną turyści mogli oglądać tylko dziewięć zabytkowych wyrobisk; teraz jest ich około 40.
Najwspanialsza jest kaplica błg. Kingi (54 m długości, 17 m szerokości, 12 m wysokości). Wszystko: ściany, posadzki, ogromne żyrandole, trzy ołtarze i rzeźby wykonane są z soli przez górników-rzeźbiarzy: braci Józefa i Tomasza Markowskich, Antoniego Wyrodka oraz Ignacego Markowskiego.
Ponad 100 metrów pod ziemią, w komorze Barącza znajduje się jedno z najpiękniejszych słonych jezior : głębokie na dziewięć metrów, ma intensywny zielony kolor. Choć solne dno oraz ściany są zanurzone w wodzie, jednak nie rozpuszczają się. Nasycenie wody solą jest bowiem tak duże, że z metra sześc. solanki można by otrzymać 320 kg soli warzonej. Podobno właśnie tutaj prezes NBP Hanna Gronkiewicz-Waltz, widząc wrzucone do wody banknoty, wpadła na pomysł denominacji złotego.
Obok, w Komorze Weimar, wita latem turystów orkiestra górnicza ; tu także można zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie w czapce z kolorowym pióropuszem.
Inne słone jezioro łączy dwie komory Piłsudskiego. Przed I wojną światową kursował po nim prom, przeciągany z jednego brzegu na drugi za pomocą lin. Ale w 1915 r. lina się zerwała; w wyniku tego wypadku utopiło się siedmiu austriackich żołnierzy. Przeprawę zlikwidowano, a jezioro spłycono. Postawiono także figurkę św. Jana Nepomucena, patrona topielców. Osobą, która nie ulękła się żywiołu i we wrześniu 1998 r. skorzystała z przeprawy jest ks. prymas Józef Glemp.
Najwyższa na trasie zwiedzania, 36-metrowa komora Staszica nie ma prawie żadnych umocnień.
Cała trasa turystyczna liczy około półtora kilometra. Kopalnia soli w Wieliczce figuruje na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO .
W gronie najwybitniejszych gości żupy, uhonorowanych specjalnymi certyfikatami, byli m.in. były prezydent USA George Bush, prezydenci RP Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski, były sekretarz generalny NATO Javier Solana. W kopalni kręcono też filmy: "Na srebrnym globie" Żuławskiego i "Seksmisję" Machulskiego.
