Lasy namorzynowe: co to jest?
Wybierając się np. do Indonezji możemy spotkać się z terminem ''lasy namorzynowe''. Co to jest takiego? Mianem namorzynów czy lasów namorzynowych (inne nazwy: mangrowe, mangrowia) określa się wiecznie zieloną formację roślinną porastającą brzegi mórz i oceanów w strefie międzyzwrotnikowej. Jest to formacja ziemno-wodna, która powstaje na płyciznach wzdłuż morskich brzegów, szczególnie w miejscach osłoniętych, takich jak ujścia rzek, laguny, zatoki czy rafy koralowe. Pas lasu namorzynowego może osiągać szerokość nawet kilku kilometrów, roślinność taka może pokryć w całości płaską wyspę. Z uwagi na występowanie w obszarze pływów morskich namorzyny bywają też nazywane lasami pływowymi, jednak nie zawsze pływy są wyraźne w miejscach ich występowania. Zasięg lasów namorzynowych w strefie międzyzwrotnikowej ograniczają zimne prądy morskie, występujące u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej i Afryki.
Jubail Mangrove Park w Abu Dhabi. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock
Lasy namorzynowe: cechy charakterystyczne
Lasy namorzynowe tworzą krzewy i drzewa pochodzące z różnych rodzin, które wykształciły podobny sposób przystosowania do specyficznego dla nich środowiska. Gatunki tworzące lasy namorzynowe najczęściej posiadają następujące cechy:
- szczudlaste, długie korzenie przybyszowe, w szczególności korzenie podporowe, które służą do zakotwiczenia rośliny w luźnym, podmokłym czy grząskim podłożu,
- korzenie oddechowe, tzw. pneumatofory, które pozwalają roślinom korzystać z tlenu zawartego w atmosferze powyżej linii wody, gdy brakuje go w podłożu,
- zdolność do żyworodności, dzięki czemu młode rośliny lepiej zakotwiczają się w podłożu, opierając się falom morskim czy pływom,
- mięsiste organy (gruboszowate liście), magazynujące zapasy słodkiej wody, co umożliwia im życie i funkcjonowanie w środowisku o silnym zasoleniu,
- zdolność do niskiej transpiracji wody (tj. odparowywania wody z nadziemnych części roślin),
- systemy filtracji wody w korzeniach, dzięki którym namorzyny pozbywają się z wody soli.
Lasy namorzynowe odgrywają istotną rolę w środowisku. Przede wszystkim chronią wybrzeża przed wymywaniem ich przez fale i pływy, dodatkowo scalając i użyźniając grunt. Mogą się przyczynić do tworzenia nowych gruntów, w szczególności wysp. Ich rolą jest też często poprawa jakości wód przybrzeżnych poprzez usuwanie zanieczyszczeń z wody, czy spowalnianie przepływu wody ułatwiające odkładanie się osadów. Są jednak nie tylko ekologiczną oczyszczalnią ścieków, ale także stanowią naturalny system przeciwpowodziowy oraz przeciwsztormowy. Plątanina korzeni mangrowców pochłania bowiem energię fal i zmniejsza prędkość wody. O ich znaczeniu zaczęło się szerzej mówić po przejściu tsunami na Oceanie Indyjskim w 2004 roku. Okazało się, że w miejscowościach położonych na obszarach oddzielonych od morza pasem lasów namorzynowych zarówno straty materialne, jak i liczba ofiar były bez porównania mniejsze.
Lasy namorzynowe: występowanie
Gdzie rosną lasy namorzynowe? Występowanie namorzynów jest charakterystyczne dla strefy międzyzwrotnikowej. Te formacje roślinne można spotkać w Ameryce, Afryce, Azji i Australii. Wybrzeża porośnięte słonolubnymi roślinami mangrowymi występują więc na Morzu Południowochińskim, w Zatoce Bengalskiej, w Kolumbii i Nowej Gwinei, na Sumatrze czy na Kubie. Najwięcej lasów namorzynowych znajduje się na terenie Azji Południowo-Wschodniej, szczególnie w Indonezji, u wybrzeży Brazylii oraz w Australii. Za największy kompleks namorzyn uznawany jest las pływowy w Bangladeszu, nazywany Sundarban. Jest on bardzo ceniony i chroniony przez okoliczną ludność. Lasy namorzynowe rosną głównie w pasie przyrównikowym, pomiędzy 30 stopniem południowej a północnej szerokości geograficznej. Nieliczne przykłady zdarzają się w strefie umiarkowanej, np. w Nowej Zelandii.
Sundarban. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock
Gdzie są lasy namorzynowe w Polsce?
Niestety, na pytanie o to, gdzie są lasy namorzynowe w Polsce, nie można aktualnie odpowiedzieć podając konkretną lokalizację. Strefa klimatu umiarkowanego, w jakiej znajduje się nasz kraj oraz zimne prądy morskie w Bałtyku nie stanowią warunków, w których takie formacje roślinne mogłyby się wykształcić. Nie oznacza to jednak, że aby zobaczyć roślinność tworzącą las namorzynowy, trzeba koniecznie wyjechać z Polski. Możliwość podziwiania roślin charakterystycznych dla innych stref klimatycznych dają wszak ogrody botaniczne. Na przykład będąc w poznańskiej Palmiarni można podziwiać roślinę o nazwie pandan (inaczej pochutnik), która jest jednym z częściej występujących gatunków w lasach namorzynowych Afryki, Azji i Australii.
Zobacz też: Najlepsze atrakcje Wysp Kanaryjskich: na co warto się skusić na Teneryfie czy Fuerteventurze? Sprawdzamy
