Wezuwiusz: drzemiąca bestia na Półwyspie Apenińskim

Wezuwiusz to jeden z pięciu najgroźniejszych wulkanów na ziemi, jedyny czynny wulkan znajdujący się bezpośrednio na kontynencie europejskim. Sławę przyniosła mu erupcja z 79 roku naszej ery, kiedy to zniszczeniu uległy między innymi Pompeje. Sprawdzamy, co warto wiedzieć o Wezuwiuszu.

Wezuwiusz: historia

Jednym z trzech czynnych wulkanów we Włoszech jest Wezuwiusz. Historia tego wulkanu liczy prawdopodobnie około 200 tysięcy lat. Nazwa (w języku łacińskim Vesuvius, w języku włoskim Vesuvio) przypuszczalnie pochodzi z języka greckiego i oznacza tyle, co ''nieugaszony'' czy ''ciskający przemocą''. Niektórzy jednak źródłosłowu nazwy doszukują się w językach indoeuropejskich – wówczas ''Wezuwiusz'' mógłby oznaczać ''tego, który zapala''. Wezuwiusz zaliczany jest do stratowulkanów. Jest to najczęściej spotykany typ wulkanu, charakteryzujący się dużym kątem nachylenia zboczy. Jego lawa określana jest mianem aa, czyli lawy bazaltowej, charakteryzującej się chropowatą, poszarpaną powierzchnią. Stare potoki tej lawy pokrywają obecnie zbocza wulkanu.

Wezuwiusz. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock

Na zachodnim zboczu Wezuwiusza, na wysokości 609 m n.p.m., znajduje się Osservatorio Vesuviano – najstarsze na świecie obserwatorium wulkanologiczne. Koncepcja stworzenia takiego obserwatorium pojawiła się już w 1809 roku, prośbę o utworzenie takiego obiektu wystosowano w 1829 roku, a zgoda wydana została przez króla Obojga Sycylii Ferdynanda II w 1831 roku. Ostatecznie budowę obserwatorium na zboczach Wezuwiusza rozpoczęto w 1841 roku. Pracę obserwatorium zainaugurowano w 1845 roku, choć nie było ono jeszcze ukończone. W pełni obserwatorium funkcjonuje od 1848 roku, kiedy to pracę w nim rozpoczął włoski fizyk, meteorolog i astronom, Luigi Palmieri, później dyrektor instytucji. To on szczegółowo opisał erupcje Wezuwiusza w latach 1855-1872, wynalazł sejsmograf elektromagnetyczny oraz przyczynił się do rozwoju obserwatorium. Osservatorio Vesuviano po dziś dzień rejestruje ruchy sejsmiczne we wnętrzu wulkanu przez całą dobę.

Wezuwiusz: historia erupcji

Szacuje się, że jednym z najgroźniejszych czynnych wulkanów jest właśnie Wezuwiusz. Historia erupcji tego wulkanu notowana jest od 79 roku naszej ery (zachował się szczegółowy opis tego wybuchu w listach Pliniusza Młodszego do Tacyta), jednak już około 19 tysięcy lat temu w rejonie tym zaczęła się seria gwałtownych wybuchów. Przedostatni z nich, ok. 1800 r. p.n.e., zwany erupcją Avellino, doprowadził do zniszczenia osad położonych w miejscu dzisiejszego Neapolu, zaś ostatni uformował Wezuwiusz w kształcie znanym obecnie. Była to właśnie erupcja, która w 79 roku naszej ery doprowadziła do zniszczenia takich miast, jak Pompeje, Herkulanum i Stabie. Katastrofę tę poprzedziła seria wstrząsów ostrzegawczych, których wówczas jednak odpowiednio nie zinterpretowano. Tego typu wybuch wulkanu określany jest mianem erupcji pliniańskiej – jest to najniebezpieczniejszy rodzaj erupcji. Po 79 roku Wezuwiusz wybuchał jeszcze kilkadziesiąt razy, choć żadna z jego erupcji nie była tak tragiczna w skutkach, jak ta, która zniszczyła Pompeje. Najbardziej aktywny był wulkan w latach 1631-1872 (w grudniu 1631 roku miała miejsce ostatnia jak dotąd pliniańska erupcja Wezuwiusza), a ostatni duży wybuch miał miejsce 13 marca 1944 roku. Wezuwiusz wciąż jest czynny, z jego krateru wydobywa się dym i zdaniem naukowców kolejna silna erupcja jest kwestią czasu. Nic dziwnego, że jego aktywność jest wciąż badana i rejestrowana – u stóp Wezuwiusza położony jest Neapol, w którym mieszkają ponad 3 miliony ludzi.

Wezuwiusz i Pompeje. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock

Wezuwiusz: zwiedzanie

Czy można wejść na Wezuwiusza? Zwiedzanie wulkanu jest możliwe po wcześniejszym zakupieniu biletu wstępu. Od 1995 roku teren wulkanu wraz z okolicą stał się parkiem narodowym. Wejście na teren Parco Nazionale del Vesuvio jest możliwe wyłącznie na podstawie biletu wstępu. By zwiedzić szczyt wulkanu, należy dotrzeć do bramy wejściowej na wysokości około 1000 m n.p.m. Najlepiej dojechać tu autobusem, kursującym ze stacji Ercolano Scavi. Należy pamiętać o zaopatrzeniu się w cieplejszą odzież oraz wygodne, kryte obuwie.

Wezuwiusz: wysokość

Jak potężnym wulkanem jest Wezuwiusz? Wysokość tego wulkanu, według najnowszych pomiarów, wynosi 1281 m n.p.m. Gdy patrzymy na wulkan z oddali, widzimy dwa wierzchołki. Główny wierzchołek, z kraterem o głębokości 230 m i o średnicy 550-650 m, znajduje się w kalderze utworzonej podczas wybuchu z 79 roku n.e. Szczyt północnej krawędzi kaldery nosi nazwę Monte Somma i jest nieco niższy, gdyż mierzy 1149 m n.p.m. Pomiędzy wierzchołkami rozciąga się kilkukilometrowa dolina, nazwana Atrio di Cavallo.

Wezuwiusz: czas wejścia

Jak szybko można wejść na Wezuwiusza? Czas wejścia wynosi od 20 do 30 minut. Zejście nie powinno zająć więcej niż 20 minut. Jeśli więc na parking przy wejściu do parku narodowego przywiezie nas autobus firmy Vesuvio Express, musimy pamiętać, że wrócić do niego trzeba przed upływem 90 minut. Zatem na zwiedzanie krateru będziemy mieć około 30-40 minut.

Zobacz też: Najciekawsze małe miasteczka we Włoszech. Intrygujące miejscowości w różnych regionach