Gdzie jest najstarszy dom w Europie? To zależy...
Gdzie jest najstarszy dom w Europie? Zależy od tego, co rozumiemy jako dom. Tak, to nie pomyłka: od zawsze człowiek poszukiwał dla siebie schronienia. Na początku dawały mu je wytwory natury - nie jest przypadkiem, że wiele spośród pozostałości po ludziach żyjących tysiące lat temu znajduje się w jaskiniach. Czy można powiedzieć, że były one domem człowieka? Kiedy zaczęliśmy sami budowa sobie domy? Trudno na to odpowiedzieć.
Podobny problem można napotkać jeśli chodzi o wskazanie najstarszego domu w Europie i jednocześnie na świecie. Bardzo często w ten sposób określa się Sassi di Matera, czyli najstarsza część włoskiego miasta wykutego w skale. Schronienia te miały być zamieszkane już 7 tys. lat p.n.e. Co ciekawe: ostatni mieszkańcy musieli się stąd wyprowadzić już po II wojnie światowej. Czy były to jednak domy w dzisiejszym znaczeniu?
Sassi di Matera. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock
Również Knap of Howar (2500 p.n.e.), czyli leżące na Orkadach pozostałości po neolitycznym gospodarstwie nie do końca spełniają wymagania, bo współcześnie jest to w zasadzie pewna ilość ułożonych na sobie kamieni. Kto wie, być może na miano najstarszego domu zasługuje dopiero dobrze zachowana chata rybacka z Wysp Owczych, czyli Kirkjubøargarður (XI w.).
Kirkjub?argar?ur. Zdjęcie ilustracyjne Shutterstock
Najstarsze domy w Europie - lista
Jak prezentuje się lista najstarszych domów w Europie? Zestawienie wcale nie jest tak oczywiste i dość trudno jest je stworzyć. Wiele spośród domów mieszkalnych określanych jako najstarsze zostało gruntownie przebudowane. Niektóre z nich jedynie u podstaw stanowią budowle historyczne.
Do najczęściej wymienianych bardzo starych budynków w Europie należą:
- Sassi di Matera (Włochy) - 7 000 lat p.n.e.
- Knap of Howar (Orkady, Wielka Brytania) - 3 500 p.n.e.
- Jarlshof (Szetlandy, Wielka Brytania) - 2 500 p.n.e.
- Mousa Broch (Szetlandy, Wielka Brytania) - 300 p.n.e.
- Kirkjubøargarður (Wyspy Owcze) - XI w.
- Saltford Manor House (Wielka Brytania) - ok. 1148 r.
- Maison de Jeanne (Francja) - XIV w.
Najstarsze budynki mieszkalne w Europie. Ranking a najstarsze budowle w Polsce
Jak w rankingu najstarszych budynków mieszkalnych w Europie prezentują się obiekty z terenu obecnej Polski? Niestety, ale nie możemy rywalizować z budowlami znanymi z Włoch, Wielkiej Brytanii lub nawet Wysp Owczych. Zdecydowanie bliżej nam już do Francji.
W przypadku Polski chodzi jednak o kamienice w największych miastach, które uniknęły zniszczenia w trakcie licznych wojen, w tym II wojny światowej. Bardzo stare budowle z Torunia i Wrocławia zostały w dużej mierze przebudowane. Pierwszeństwo daje się więc zabytkom Krakowa, który przez większość średniowiecza stanowił najważniejsze miasto piastowskiej Polski. Wyróżnia się tu kamienica z cegły i kamienia, którą wybudowano na ulicy św. Krzyża 23. Pochodzi z ok. 1300 r. i od wieków jest związana z Kościołem. Obecnie mieści się tu plebania sąsiedniego kościoła św. Krzyża. Budynek przetrwał do dzisiaj z niewielkimi przebudowami.
Kamienica, ul. św. Krzyża 23, Stare Miasto, Kraków Autorstwa Zygmunt Put - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=108093362
Najstarsze budynki mieszkalne w Europie: Kirkjubøargarður
Który z najstarszych budynków mieszkalnych w Europie budzi szczególne zaciekawienie? Z pewnością atrakcją Wysp Owczych jest Kirkjubøargarður. Chodzi o drewnianą chatę, której najstarsza część pochodzi z XI w. Jest to jeden z najstarszych na stałe zamieszkanych domów na świecie. Chata powstała z drewna, które wyrzuciło morze (prawdopodobnie jest to materiał pochodzący z Norwegii). Mieszkało tu 33 katolickich biskupów miejscowej diecezji. Obecnie w Kirkjubøargarður znajduje się muzeum.
Zobacz też: Najdłuższa rzeka w Ameryce Północnej: Mackenzie czy Missisipi?
