Co to skansen i dlaczego warto się tu znaleźć?
Co to skansen? Dlaczego tworzy się takie miejsca? Przede wszystkim jest to rodzaj prowadzonego na wolnym powietrzu muzeum. Musimy więc mieć świadomość, że wchodząc tutaj, mamy do czynienia z ekspozycjami muzealnymi. Chodzi o to, by w odpowiednim otoczeniu można było zaprezentować kulturę ludową lub cenne zabytki (np. archeologiczne czy architektoniczne) charakterystyczne dla danego terenu.
Skanseny mają ważną rolę dla utrwalania regionalnych tradycji, które niekiedy nikną wraz z wymieraniem osób w naturalny sposób je pamiętających i kultywujących. Warto pamiętać, że oprócz skansenów etnograficznych, tworzy się też czasem skanseny kolejowe techniczne czy przemysłowe.
Najstarsze muzeum skansen: Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich
Najstarsze muzeum-skansen w Polsce to Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich. Instytucja swoją tradycją sięga 1906 r. Miejsce to leży w gminie Kościerzyna i zajmuje 22 ha terenu podzielonego na sześć sektorów.
Zdjęcie ilustracyjne Fot. Cezary Aszkie?owicz / Agencja Wyborcza.pl
Pięć spośród nich odpowiada etnografii różnych części Kaszub, w ostatniej można podziwiać dawne obiekty użyteczności publicznej z drewnianym kościołem, kuźnią czy tartakiem. Oprócz zagród chłopskich, gdzie najstarsze pochodzą z XVII w., można tu podziwiać dworki i obejścia szlacheckie. Nie zabraknie też innych obiektów, jak karczma czy dwa młyny wiatrowe.
Największy skansen w Polsce: Sanok
Największy skansen w Polsce jest z kolei umiejscowiony w Sanoku. Tutejsze Muzeum Budownictwa Ludowego powstało w 1958 r. Położone u podnóża Białej Góry i częściowo wpisane w jej stoki, muzeum liczy sobie 38 ha.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku Autorstwa I, Silar, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2278907
Zwiedzający przez cały rok mogą podziwiać ekspozycje dotyczące kultury pogranicza - w szczególności chodzi o przestrzenie poświęcone Pogórzanom, Łemkom, Bojkom czy Zamieszańcom. Można tutaj także podziwiać świątynie różnych wyznań - cerkwie greckokatolickie i drewnianą synagogę. Zrekonstruowano także rynek galicyjski, który wyjątkowo często jest wykorzystywany jako plener filmowy. W latach 80. XX w. otwarto tutaj także sektor przemysłowy, który został stworzony z myślą o eksponowaniu tradycji związanych z wydobyciem ropy na Podkarpaciu.
Skansen Sierpc i etnografia Mazowsza
Skansen w Sierpcu daje z kolei okazję do podziwiania charakterystycznych elementów architektury dawnego Mazowsza.
Skansen w Sierpcu Fot. Piotr Augustyniak / Agencja Wyborcza.pl
Muzeum Wsi Mazowieckiej działa tu od 1971 r. - przez ten czas udało się zgromadzić ponad 80 obiektów małej i dużej architektury. W sumie znajduje się tu ponad 13 tys. eksponatów z drewnianym kościółkiem, wiatrakiem, powozownią i kilkunastoma chatami z różnych okresów od XVII do XIX w.
Biskupin i muzeum archeologiczne
Muzeum Archeologiczne w Biskupinie umiejscowione jest tam, gdzie w 1933 r. opadający poziom wody odsłonił pozostałości starożytnej osady, której budowę ukończono ok. 748 rok p.n.e.
Biskupin Fot. Łukasz Antczak / Agencja Wyborcza.pl
Obronny gród był związany z kręgiem kultury łużyckiej. Nie wiemy bezsprzecznie, kim byli jej budowniczowie. Obecnie jest to jedno z nielicznych stanowisk archeologicznych w Polsce, które zawiera pełnowymiarowe rekonstrukcje wału obronnego, ulic czy domostw mieszkalnych. Rekonstrukcje obejmują nie tylko kilka chat, ale także sprzęty, jakimi mogli dawniej posługiwać się mieszkańcy osady.
Lublin i Muzeum Wsi Lubelskiej
Również Muzeum Wsi Lubelskiej ma wiele do zaoferowania dla wielbicieli skansenów.
Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Wyborcza.pl
Powstałe w 1960 r., obejmuje 25 ha terenu z zabytkami architektonicznymi i pamiątkami w siedmiu sekcjach m.in. Wyżyna Lubelska, Zespół Dworski i Roztocze. Przeniesiona została tutaj także cerkiew greckokatolicka, w której nadal odbywają się nabożeństwa. Lubelski skansen jest też miejscem wielu festynów i innych wydarzeń promujących wiedzę o regionie.
Zobacz też: Zamek Pieskowa Skała: wyjątkowe miejsce wśród ''Orlich Gniazd''
