Lasy łęgowe: co to jest?
W Europie za odpowiednik tropikalnych lasów deszczowych uznawane są lasy łęgowe. Co to jest takiego? Las łęgowy to taki rodzaj zbiorowiska leśnego, który z reguły ściśle związany jest z wodami płynącymi. Lasy łęgowe porastają bowiem tereny nad rzekami i potokami. Rosną w zasięgu wód powodziowych, dzięki czemu podczas zalewu na ich teren nanoszony i osadzany jest żyzny muł. Porastają z reguły żyzne i bardzo żyzne gleby, najbardziej typową glebą dla lasów łęgowych jest holoceńska mada rzeczna. Występują też na glebach pobagiennych i aluwialnych, rzadziej porastają mady brunatne czy czarnoziemy. Gleby te są bogate w substancje organiczne, mają wysoki poziom wód gruntowych, a zalewane są najczęściej w okresie zimowych roztopów. W drzewostanie lasów łęgowych spotkać można olchę, wierzbę, topolę, jesion, wiąz czy dąb. Gatunki charakterystyczne dla zespołów łęgowych to: pokrzywa zwyczajna, bluszczyk kurdybanek, podagrycznik pospolity, wiązówka błotna i kostrzewa olbrzymia. Lasy te cechuje wybujała roślinność i korzystny mikroklimat, dzięki czemu są idealnym miejscem dla bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Europejskie lasy łęgowe uznawane są za odpowiednik tropikalnych lasów deszczowych z uwagi na panujący w nich podobny mikroklimat (zbliżony do suboceanicznego). Drzewostany przepuszczają ilość światła wystarczającą do rozwoju w niższych partiach lasu dzikich drzew owocowych, krzewów czy grzybów. W gęstych zaroślach kryjówkę znajdują liczne gatunki ptaków i ssaków. Niestety, istnieniu lasów łęgowych zagrażają prace związane z regulacją koryt rzecznych, a także melioracje wodne i pozyskiwanie terenów rolnych.
Las łęgowy. Zdjęcie ilustracyjne Autorstwa Willow - Praca własna, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2481212
)
Las łęgowy: mikroklimat jako cecha charakterystyczna
Jak już wspomniano, las łęgowy cechuje jego niepowtarzalny mikroklimat. Przyczynia się do niego wiele czynników. Najwyższe drzewa, rosnące w lesie łęgowym, osiągają zwykle około 30 metrów wysokości. Dzięki temu, ale i dzięki bezpośredniej bliskości zbiorników wodnych, bardziej rozrastają się niższe warstwy roślinności. Podszyt chroni bogatą w składniki odżywcze glebę przed wysychaniem czy utratą wilgotności. Warunki panujące w tego typu siedliskach, a szczególnie duże zacienienie w najniższych partiach lasu, są idealne dla takich roślin, jak czarny bez czy dzika porzeczka. Z uwagi na obecność w lasach łęgowych jesionów i wiązów, często pojawiają się w nich grzyby smardzowate, które dominują w runie leśnym. W strefie runa i podszytu w okresie wegetacyjnym panuje dość wysoka temperatura i wilgotność powietrza, a do tego cień lub półcień. Podłoże jest żyzne i wilgotne, a najsuchszym okresem jest lato. Dzięki temu lasy łęgowe charakteryzuje wysoka bioróżnorodność, zarówno pod względem roślinności, jak i zamieszkującej je fauny.
Łęg nad potokiem Swelina. Zdjęcie ilustracyjne CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1579157
Wyróżnia się dwa rodzaje łęgów: łęgi niżowe oraz łęgi podgórsko-górskie. Pierwsze są charakterystyczne dla nizin i niższych położeń górskich. Mają one rozbudowany skład gatunkowy drzewostanu, z dominacją jesionu wyniosłego i wiązu pospolitego, w towarzystwie wiązu górskiego, dębu szypułkowego, lipy drobnolistnej, grabu, klonu zwyczajnego, klonu polnego i jabłoni. W niektórych miejscach dąb szypułkowy może być gatunkiem dominującym. Łęgi podgórsko-górskie z kolei porastają wyżyny i niższe położenia górskie w okolicach kompleksów źródliskowych. Dominuje w nich jesion wyniosły z domieszką olszy czarnej i szarej, pojawia się też jawor, buk zwyczajny i wiąz górski.
Lasy łęgowe: występowanie
Gdzie można znaleźć lasy łęgowe? Występowanie tego rodzaju zbiorowisk leśnych jest charakterystyczne dla całej Europy. Lasy łęgowe porastają najczęściej niziny i wyżyny, czasem też niższe położenia górskie (do ok. 400 metrów n.p.m.), lokując się w dolinach w sąsiedztwie większych rzek. Przeważnie są to tereny płaskie lub o niewielkim nachyleniu. Lasy łęgowe spotkać można w strefie zalewów rzecznych, a także przy spływie po stokach nadmiaru wód opadowych czy roztopowych.
)
Gdzie są lasy łęgowe w Polsce?
Gdzie są lasy łęgowe w Polsce? Podobnie jak w całej Europie, również w naszym kraju występują przede wszystkim na nizinie, porastając doliny dużych rzek i ich dopływów. Jedne z największych obszarów porośniętych przez lasy łęgowe w Polsce to tereny leżące wzdłuż Odry w województwie dolnośląskim (Łęgi Odrzańskie i Grądy w Dolinie Odry). Obok obszarów dolnej Odry siedliska łęgowe można odnaleźć na terenie Pojezierza Wielkopolskiego, w dolinie Wisły czy w Kotlinie Toruńskiej. Łęgi występują także na Żuławach.
Zobacz też: Lasy namorzynowe: w Polsce nie do końca znane, na świecie nie zawsze doceniane
