Folklor: definicja, znaczenie, skojarzenia. Czym jest folkloryzm? Sprawdzamy

Czym jest folklor? Słowo to jest bardzo często wykorzystywane i można się z nim spotkać, nie zawsze nadaje się mu jednak właściwe znaczenia. Intuicyjnie kojarzone jest jednak z kulturą ludową.

Czym jest folklor? Definicja, którą warto znać

Czym właściwie jest folklor? Definicja zaczerpnięta z literatury naukowej brzmi następująco:

Folklor definiowany jest jako kultura ludowa obejmująca zwyczaje, obrzędy, wierzenia i twórczość artystyczną w zakresie literatury (baśnie, podania, przysłowia), muzyki (pieśni i tańce), a także plastyki (malarstwo, rzeźba, zdobnictwo). Znaczenie tego terminu można oddać w sposób ''bardziej'' opisowy.

Tykocin 10 najbardziej niedocenianych miast w Polsce. Ciekawe propozycje na weekend

Folklor. Co to właściwie znaczy?

Co to właściwie znaczy ''folklor''? Z pewnością chodzi tu o dziedzinę kultury ludowej o znaczeniu symboliczno-artystycznym. W gruncie rzeczy pod tym pojęciem można rozumieć bardzo różniące się od siebie wartości i aktywności. W literaturze naukowej można spotkać przykłady folkloru takie, jak choćby:

  • radość z muzykowania w sąsiedzkim gronie;
  • poczucie wspólnoty dzięki organizowaniu uświęconych tradycją uroczystości, obchodów i obrzędów;
  • wyrażanie ekspresji poprzez taniec;
  • poznawanie bogactwa własnego języka wyrażającego się np. w bogactwie słownictwa;
  • sztuka ludowa podejmująca tematy sacrum i profanum lub mająca charakter użytkowy;
  • poszukiwanie prostych form życia, tęsknota za nimi.

44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej Fot. Jakub Porzycki / Agencja Wyborcza.pl

Warto dodać, że samo pojęcie ''folklor'' ma długą historię. Wprowadził je brytyjski pisarz William Thoms w 1846 r. dla oznaczenia najstarszych składników kultury (zwyczajów, obyczajów, zabobonów czy opowieści). Do wzmożonego zainteresowania kulturą ludową przyczynił się romantyzm.

Naukowo folklor był badany przez:

  • etnografię;
  • literaturoznawstwo;
  • językoznawstwo;
  • historię sztuki;
  • religioznawstwo;
  • muzykoznawstwo.

W latach 30. XX w. wykształciła się odrębna dyscyplina w postaci folklorystyki. 

Zobacz wideo Taki widok na Tatry musisz zobaczyć choć raz w życiu

Folklor: z czym się kojarzy?

Z czym kojarzy się folklor? Najprostsza odpowiedź brzmi: ze wszystkim, co ludowe. W rzeczywistości sprawa jest bardziej złożona. Polski etnograf Józef Burszta wyróżniał różne rodzaje istniejącego folkloru: tradycyjny (zanikający), współczesny i stylizowany.

Ciekawym zjawiskiem jest ostatni element: chodzi tu o tzw. folkloryzm. Jest to zjawisko wtórne, które polega na wybieraniu elementów folkloru ludowego i stylizowanym wykorzystywaniu ich w oderwaniu od pierwotnych i właściwych znaczeń. W efekcie to, co wydaje się być folklorem, jest tylko jego wyuczoną namiastką. Taki folkloryzm jest elementem kultury masowej. Przejawia się w czasach PRL tworzeniem zespołów pieśni i tańca, w latach 90. i 2000. manifestował nawet w muzyce popularnej.

Dąb Bartek Dąb Bartek: wiek, wysokość i położenie. Jaka jest historia tego wspaniałego drzewa?

Regionalizm a folklor. Jakie regiony w Polsce najczęściej się wyróżnia?

Co jeszcze jest ważne jeśli chodzi o folklor? Jakie regiony w Polsce odznaczają się w szczególny sposób? Warto zacząć od tego, że jeśli chodzi o opisywanie folkloru, to wybiera się różne kryteria. Regionalne jest tylko jednym z nich. Oprócz niego można mówić o folklorze w kontekście socjohistorycznym (np. folklor chłopski, szlachecki, mieszczański), zawodowym (np. folklor górniczy, rybacki), czy też etnicznym (np. folklor żydowski, cygański). 

44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej Fot. Jakub Porzycki / Agencja Wyborcza.pl

Ze względu na kryterium regionalne najczęściej wyróżnia się:

Zobacz też: Najstarsze drzewa w Polsce. Pierwsze miejsce w rankingu zajmuje 1272-letni cis

Więcej o: