Czym jest folklor? Definicja, którą warto znać
Czym właściwie jest folklor? Definicja zaczerpnięta z literatury naukowej brzmi następująco:
Folklor definiowany jest jako kultura ludowa obejmująca zwyczaje, obrzędy, wierzenia i twórczość artystyczną w zakresie literatury (baśnie, podania, przysłowia), muzyki (pieśni i tańce), a także plastyki (malarstwo, rzeźba, zdobnictwo). Znaczenie tego terminu można oddać w sposób ''bardziej'' opisowy.
Folklor. Co to właściwie znaczy?
Co to właściwie znaczy ''folklor''? Z pewnością chodzi tu o dziedzinę kultury ludowej o znaczeniu symboliczno-artystycznym. W gruncie rzeczy pod tym pojęciem można rozumieć bardzo różniące się od siebie wartości i aktywności. W literaturze naukowej można spotkać przykłady folkloru takie, jak choćby:
- radość z muzykowania w sąsiedzkim gronie;
- poczucie wspólnoty dzięki organizowaniu uświęconych tradycją uroczystości, obchodów i obrzędów;
- wyrażanie ekspresji poprzez taniec;
- poznawanie bogactwa własnego języka wyrażającego się np. w bogactwie słownictwa;
- sztuka ludowa podejmująca tematy sacrum i profanum lub mająca charakter użytkowy;
- poszukiwanie prostych form życia, tęsknota za nimi.
44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej Fot. Jakub Porzycki / Agencja Wyborcza.pl
Warto dodać, że samo pojęcie ''folklor'' ma długą historię. Wprowadził je brytyjski pisarz William Thoms w 1846 r. dla oznaczenia najstarszych składników kultury (zwyczajów, obyczajów, zabobonów czy opowieści). Do wzmożonego zainteresowania kulturą ludową przyczynił się romantyzm.
Naukowo folklor był badany przez:
- etnografię;
- literaturoznawstwo;
- językoznawstwo;
- historię sztuki;
- religioznawstwo;
- muzykoznawstwo.
W latach 30. XX w. wykształciła się odrębna dyscyplina w postaci folklorystyki.
Folklor: z czym się kojarzy?
Z czym kojarzy się folklor? Najprostsza odpowiedź brzmi: ze wszystkim, co ludowe. W rzeczywistości sprawa jest bardziej złożona. Polski etnograf Józef Burszta wyróżniał różne rodzaje istniejącego folkloru: tradycyjny (zanikający), współczesny i stylizowany.
Ciekawym zjawiskiem jest ostatni element: chodzi tu o tzw. folkloryzm. Jest to zjawisko wtórne, które polega na wybieraniu elementów folkloru ludowego i stylizowanym wykorzystywaniu ich w oderwaniu od pierwotnych i właściwych znaczeń. W efekcie to, co wydaje się być folklorem, jest tylko jego wyuczoną namiastką. Taki folkloryzm jest elementem kultury masowej. Przejawia się w czasach PRL tworzeniem zespołów pieśni i tańca, w latach 90. i 2000. manifestował nawet w muzyce popularnej.
Regionalizm a folklor. Jakie regiony w Polsce najczęściej się wyróżnia?
Co jeszcze jest ważne jeśli chodzi o folklor? Jakie regiony w Polsce odznaczają się w szczególny sposób? Warto zacząć od tego, że jeśli chodzi o opisywanie folkloru, to wybiera się różne kryteria. Regionalne jest tylko jednym z nich. Oprócz niego można mówić o folklorze w kontekście socjohistorycznym (np. folklor chłopski, szlachecki, mieszczański), zawodowym (np. folklor górniczy, rybacki), czy też etnicznym (np. folklor żydowski, cygański).
44. Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej Fot. Jakub Porzycki / Agencja Wyborcza.pl
Ze względu na kryterium regionalne najczęściej wyróżnia się:
Zobacz też: Najstarsze drzewa w Polsce. Pierwsze miejsce w rankingu zajmuje 1272-letni cis
