Polska. Szlak Latarni Morskich cz. II

Źródło: Szlaki turystyczne, Izabela i Robert Szewczykowie, Wydawnictwo Carta Blanca 21.07.2011 12:46

Rozpoczynamy nowy cykl wycieczek po najładniejszych i najciekawszych polskich szlakach. Pokażemy Polskę znaną i nieznaną, wspólnie odkryjemy miejsca niezwykłe i wiele ciekawostek. Każda trasa nadaje się na weekendowy wypad lub dłuższą, kilkudniową wycieczkę, każdą można rozbić na mniejsze etapy. Na początek - malowniczy i zaskakujący Szlak Latarni Morskich. Partnerem cyklu jest wydawnictwo Carta Blanca.

Szlak Latarni Morskich - latarnia w Gąskach

Fot. Shutterstock

Otwórz galerię Na Gazeta.pl

Latarnia morska jest nie tylko potrzebnym znakiem nawigacyjnym, to także bogaty w znaczenia symbol bezpiecznej drogi i nadziei na szczęśliwe zawinięcie do portu. Latarnie są nieodłącznym elementem nadbałtyckich krajobrazów, a wiele z nich stanowi otoczone opieką konserwatorską zabytki architektury. Zapraszamy na wyjątkową wycieczkę - szlakiem latarni morskich na polskim wybrzeżu.

Pobrzeża Południowobałtyckie - opis regionu

Pobrzeża Południowobałtyckie tworzą pas o szerokości od kilku do kilkudziesięciu kilometrów wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku. Krajobraz regionu, ukształtowany w wyniku działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszej działalności morskiej, ma charakter nizinny. Nieprzekraczające wysokości 100 m n.p.m. wzniesienia morenowe, zwane kępami, pocięte są siecią pradolin. Ponad płaski teren wyrastają wzgórza morenowe (najwyższy Rowokół - 115 m n.p.m.). Charakterystycznymi elementami tego krajobrazu są plaże, piaszczyste wydmy, deltowe ujścia rzek, otoczone bagnami przybrzeżne jeziora oraz wysokie klifowe brzegi. W dość wyrównanej linii brzegowej większe wcięcia tworzą Zatoka Gdańska z Zatoką Pucką i Zalewem Wiślanym oraz Zatoka Pomorska z Zalewem Szczecińskim. Wzdłuż wybrzeża usadowione są liczne miejscowości rybackie, często z zabytkowymi zabudowaniami, porty morskie oraz wsie letniskowe. Najcenniejsze obszary objęte zostały ochroną przyrody. Utworzono tu dwa parki narodowe, parki krajobrazowe i rezerwaty.

Długość całego szlaku: ponad 500 km - prezentujemy drugą część wycieczki, której długość wynosi 340 km

CZYTAJ PIERWSZĄ CZĘŚĆ WYCIECZKI SZLAKIEM LATARNI MORSKICH

Ustka

Historia kolejnej na naszym szlaku latarni w Ustce (do 1947 r. pod nazwą Postomino) sięga 1871 r., kiedy to przy stacji pilotów ustawiono maszt, na który wciągano lampę olejową o niewielkim zasięgu. Oznakowanie bezpiecznej drogi do portu było ważne ze względu na trudności nawigacyjne panujące przy ujściu rzeki Słupi (silne prądy i wiatry). W 1892 r. zbudowano u nasady wschodniego falochronu, przy ujściu Słupi, nową stację pilotów z ośmiokątną wieżą, zwieńczoną okrągłą laterną. Całość skonstruowana jest z czerwonej licowanej cegły. Wpisana w 1993 r. do rejestru zabytków latarnia jest udostępniona do zwiedzania. Z galerii można podziwiać panoramę portu i miasta.

Jarosławiec

W południowej części Jarosławca , na wzgórzu około 400 m od brzegu morza wznosi się następny cel naszej podróży. Płycizny między Darłowem i Łebą były przyczyną wielu morskich katastrof, dlatego też od lat 20. XIX w. przygotowywano plany wzniesienia latarni morskiej, która zapewniłaby bezpieczną żeglugę. Pierwsza latarnia, zbudowana w Jarosławcu w 1830 r., okazała się za niska, gdyż jej światło zasłaniały drzewa. Pięć lat później podjęto decyzję o budowie nowej latarni. Tworzy ją kilka obiektów, m.in.: domek latarników i budynki gospodarcze. Cylindryczna wieża z czerwonej cegły składa się z kilku zwężających się ku górze segmentów wykończonych gzymsami. Laterna i dach są pomalowane na biało. Na górną galerię prowadzą kręte schody. Podczas II wojny światowej konstrukcja latarni została poważnie uszkodzona. Dzieła zniszczenia chciały dokończyć bandy dywersantów w 1946 r., ale ich ataki odparli latarnicy oraz okoliczni mieszkańcy. Budynek, wpisany w 1993 r. do rejestru zabytków, jest udostępniony do zwiedzania.

Darłówko

Latarnia, wskazująca drogę do portu w Darłówku , stoi u nasady falochronu przy ujściu rzeki Wieprz . Obiekt jest niepozorny: parterowa stacja pilotów z kwadratową, dwukondygnacyjną wieżą z cylindryczną, białą laterną otoczoną galeryjką. Jedyną ingerencją w jego architekturę od 1885 r. było nadbudowanie piętra w zbyt niskiej wieży (1927 r.). Niewielka latarnia nieraz była zalewana przez sztormowe fale. Zawilgocone i zasolone mury wymagały kapitalnego remontu, który przeprowadzono pod koniec lat 90. Od 2000 r. budynek jest udostępniony zwiedzającym.

CZYTAJ PIERWSZĄ CZĘŚĆ WYCIECZKI SZLAKIEM LATARNI MORSKICH

Gąski

Na skraju wsi Gąski między Ustroniem Morskim i Sarbinowem stoi jedna z wyższych polskich latarni . Dobrze widoczna z daleka czerwona wieża o wysokości ponad 50 m składa się z trzech części: ośmiobocznej podstawy, okrągłego trzonu i przeszklonej kopuły. Budowana była w latach 1876-1878, a jej pierwotnym źródłem światła była lampa naftowo-soczewkowa Fresnela. W 1927 r. zainstalowano tu oświetlenie elektryczne i urządzenie przesłonowe poruszane mechanizmem zegarowym z wahadłem. Obecnie w laternie znajduje się aparat cylindryczno--stożkowy Fresnela o średnicy 1200 mm, z promiennikiem 1500 W. Udostępniona do zwiedzania latarnia stała się największą atrakcją turystyczną wypoczywających w Gąskach wczasowiczów z Polski i zagranicy, którzy wdrapują się po ponad 200 schodkach, by podziwiać rozległe panoramy środkowego wybrzeża.

Kołobrzeg

Następna na naszej trasie latarnia w Kołobrzegu usytuowana jest na prawym brzegu Parsęty, przy portowym falochronie. Pierwsze światło w kołobrzeskim porcie zabłysło już w 1666 r. Współczesna latarnia zastąpiła blizę wysadzoną przez Niemców w 1945 r. Nowy budynek postawiono na głównej platformie dawnego fortu. Zwężająca się ku górze wieża kończy się galerią z filarami podtrzymującymi białą laternę. Budowla jest symbolem zwycięstwa, o czym informuje napis na tablicy pamiątkowej: "Bohaterom poległym w walce z najeźdźcą hitlerowskim o wolność i niepodległość". Latem w okolicach latarni kłębi się tłum wczasowiczów. Zwiedzający mogą obejrzeć z widokowej galerii panoramę miasta, portu i parku zdrojowego. Zainteresowani historią mogą również zwiedzić ciekawe ekspozycje w podziemiach fortu, poświęcone dziejom latarni i fortu Ujście oraz nawigacji, hydrografii i ratownictwu morskiemu.

CZYTAJ PIERWSZĄ CZĘŚĆ WYCIECZKI SZLAKIEM LATARNI MORSKICH

Niechorze

Perłą na szlaku jest latarnia w Niechorzu , której światło od 1866 r. ułatwia statkom podejście do Świnoujścia od strony wschodniej. Wzniesiona na wysokim, ponad 20-metrowym klifie, należy z pewnością do najpiękniejszych budowli tego typu na polskim wybrzeżu. Na czworokątnej podstawie, do której dobudowano symetrycznie dwa budynki, wznosi się ośmioboczna wieża, której narożniki wyłożone są naprzemian cegłami czerwonymi i czarnymi, natomiast ściany pokrywają jasnożółte cegły licowane. Na wysokości 35,7 m znajduje się taras widokowy, a ponad nim stalowo-szklana laterna przykryta kopulastym daszkiem. Na górę można się dostać wewnętrzną klatką schodową, po 210 kamiennych stopniach. Podczas wojny w laternę trafił pocisk artyleryjski, niszcząc urządzenia optyczne. Latarnia została ponownie uruchomiona w 1948 r. W 2000 r. przeszła generalny remont i jest udostępniona do zwiedzania.

Kikut

Rozwój zespołu portowego Szczecin-Świnoujście spowodował konieczność uruchomienia dodatkowej latarni między Świnoujściem a Niechorzem. Wybór padł na okolicę wsi Wisełki na wyspie Wolin. Na wzgórzu Strażnica o wysokości 75 m n.p.m. stała XIX-wieczna wieża obserwacyjna. W 1962 r. okrągłą kamienną wieżę podwyższono opaską z cegieł i zainstalowano automatyczny system optyczny. Bezobsługowa latarnia Kikut nie jest dostępna dla zwiedzających. Wycieczka w okolice latarni jest jednak świetną okazją do poznania przyrody Wolińskiego Parku Narodowego.

Świnoujście

Ostatnia na szlaku latarnia znajduje się w Świnoujściu , na prawym brzegu rzeki Świny. Jest to najwyższa (65 m), jedna z najstarszych i najpiękniejszych latarni polskiego wybrzeża. Zbudowana została w latach 1854-1857, a na początku XX w. gruntownie ją przebudowano i zmieniono jej wygląd. Ze skośnego dachu piętrowego domu wyrasta okrągła wieża latarni wsparta na ośmiokątnej podstawie, z dolną galerią na wysokości 22,5 m. By dostać się na górną galerię widokową na wysokości prawie 61 m, trzeba pokonać ponad 300 schodów. Zwiedzających przyciąga rewelacyjna panorama. Widok obejmuje kredowe klify Rugii, kąpieliska na wyspie Uznam, Świnoujście, klify wyspy Wolin i sięga w głąb Zalewu Szczecińskiego. Warto zwrócić uwagę na urządzenia optyczne zainstalowane w latarni. Potężne żarówki o mocy 4200 W umieszczone są w zmieniaczu, który automatycznie wymienia przepaloną żarówkę na dobrą. Za charakterystykę światła (przerywane sektorowe białe i czerwone) odpowiada kołowa przesłona przypominająca karuzelę napędzaną silnikiem elektrycznym. W przylegającym do latarni budynku czynne jest Muzeum Latarnictwa i Ratownictwa Morskiego.

CIEKAWOSTKA: Poza wybrzeżem Morza Bałtyckiego znajdują się jeszcze dwie polskie latarnie morskie. Jedna wznosi się w Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego, druga zaś w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na wyspie Spitsbergen w Arktyce.