Giby. Na skraju Puszczy Augustowskiej
W tym tygodniu odwiedzimy północno-wschodnią Suwalszczyznę: Giby, Studzieniczną, Suchowolę oraz Sejny i Augustów. Na początek zatrzymajmy się w Gibach, miejscowości letniskowej położonej urokliwie pomiędzy jeziorami Gieret i Pomorze
Troszkę historii
Giby - dawniej zwane Heret lub Gieret - przez wieki były siedzibą osoczników strzegących dawnej Puszczy Przełomskiej. Kolonizacja tego fragmentu puszczy zaczęła się w XVI w. Na miejscu wsi Pomorze znajdowała się wówczas siedziba dzierżawców puszczy, zwanych leśniczymi. Wieś Giby, o równie starym rodowodzie, pełniła funkcje wsi osockiej, w której mieszkający osocznicy pilnowali leśnych bogactw. O starym rodowodzie mieszkańców Gib świadczą ich nazwiska zanotowane już w rejestrze osoczników z XVI w., np.: Jędruczyk, Jakubowicz, Łucznik.
Atrakcje przyrodnicze
Zapewnia je wspaniałe położenie całej gminy Giby, która ma charakter leśno-rolniczo-turystyczny. Aż 75 procent jej powierzchni zajmują lasy, na jej obszarze znajduje się 20 jezior, z których największe i najpiękniejsze to Pomorze. Przez jej teren przepływa Czarna Hańcza i rzeka Marycha. Same Giby lokują się na skraju Puszczy Augustowskiej, nad jeziorem Gieret, przy trasie Augustów - Sejny - Ogrodniki.
Na duże atrakcje mogą liczyć miłośnicy przyrody, bowiem na tym terenie znajdują się aż cztery rezerwaty przyrody:
Pomorze - to ponad 20 ha najstarszego, liczącego ok. 190 lat drzewostanu Puszczy Augustowskiej oraz pozostałości grodziska Jaćwingów na Pomorzu;
Tobolinka i Łempis - położone w okolicach Zelwy posiadają niezwykłe pływające wyspy torfowe oraz jeziora dystroficzne (czyli takie, które są ubogie w tlen i substancje pokarmowe, z ubogą jakościowo fauną i florą, mocno zarośnięte, przeradzające się w torfowiska);
Kukle - gdzie można podziwiać malowniczą panoramę rzeki Marychy.
Co warto zobaczyć?
Pomnik ofiar NKWD, zamordowanych w lipcu 1945 roku, zaprojektowany przez znanego artystę Andrzeja Strumiłłę. Pomnik ma formę krzyża i głazowiska.
Kościół św. Anny w molennie drewnianej z 1912 roku, przeniesionej z Pogorzelca w 1982 r., przebudowany w latach 1982-83 .
Ośrodek tkacki, gdzie do tej pory wyrabia się lniane obrusy, ręczniki i dywany.
Stanowisko archeologiczne w zakolu rzeki Marychy, ok. 2 km od Gib, jaćwieskie grodzisko Posejnele (po litewsku Pilkanis, co właśnie znaczy grodzisko), z wczesnej epoki żelaza, użytkowane powtórnie we wczesnym średniowieczu, prawdopodobnie przez Krzyżaków.
Wystawa etnograficzna "Dawna wieś" w pobliskiej miejscowości Zelwa. W jej skład wchodzi ok. 200 eksponatów: narzędzi, naczyń, ubrań, dzisiaj całkowicie już unikatowych.
Chaty suwalskie z XIX i początku XX w., które można jeszcze spotkać w samych Gibach i okolicznych wsiach: Sarnetki, Posejnele, Pogorzelec, Daniłowce.
Info turystyczne:
Dojazd: codziennie z białostockiego dworca PKS, bezpośrednio do Gib o godz. 16; lub najpierw do Augustowa o godz. 7, 10.20 i 13, a z Augustowa do Gib o godz. 9.45, 12.30 i 15.30.
Wyżywienie: sklep spożywczy na miejscu, gospodarstwo agroturystyczne niedaleko kościoła.
Nocleg: bez problemu można znaleźć miejsce noclegowe w którymś z gospodarstw, które w większości "dorabiają" sobie właśnie agroturystyką.
KSIĄDZ PROBOSZCZ Z PARAFII W GIBACH:
Giby położone są na skraju Puszczy Augustowskiej. Mamy tutaj wspaniały mikroklimat. Dlatego to świetne miejsce dla ludzi, którzy żyją w zadymionych miastach - u nas mogą pooddychać świeżym powietrzem.
Jezioro Pomorze jest niezbyt duże, ale ma długą i bardzo dobrze rozwiniętą linię brzegową. Zatem jest to prawdziwy raj dla wędkarzy.
Niedaleko jest rezerwat Tobolinka - możemy tu zobaczyć zarastające jezioro, a także wysepki torfowe, które przemieszczają się razem z drzewami, które na nich rosną.
Niezwykle ważnym elementem wsi jest Wzgórze Krzyża, czyli Cmentarz-Pomnik. Jest to temat wstydliwy, ale niestety prawdziwy. Otóż od 13 do 20 lipca 1945 roku, czyli już po zakończeniu wojny, od Dąbrowy Białostockiej przez Augustów, Raczki, Filipów, aż po Wiżajny, była obława NKWD. Zbrodni tej dokonał XXI Pułk Praski KBW. Złapali wtedy siedem tysięcy osób, w tym około 600 z Gib. Wszyscy mieli być sądzeni, jednak w niedługim czasie ci ludzie nagle gdzieś zniknęli. Do dzisiaj nie odnaleziono ich ciał. Jest tylko lista ofiar. Dla ich upamiętnienia powstał właśnie ten Cmentarz-Pomnik, a na nim ponad 500 kamieni. Każdy kamień na cmentarzu symbolizuje jedną ofiarę. Jest też napis: ZGINĘLI, BO BYLI POLAKAMI.
