W Norwegii znaleziono najstarszy kamień runiczny na świecie. "Tekst może odnosić się do kobiety"

Archeolodzy z Norwegii odkryli najstarszy kamień runiczny na świecie. - To najbardziej sensacyjna rzecz, jaka przytrafiła się w całej mojej karierze zawodowej - nie kryła podekscytowania prof. Kristel Zilmer z Uniwersytetu w Oslo.

Na płaskim, kwadratowym kawałku piaskowca widać wydrapane znaki. Naukowcy z uniwersytetu i Muzeum Historii Kultury w Oslo uważają, że to "jedna z najstarszych inskrypcji runicznych, jakie kiedykolwiek znaleziono" i "najstarszy datowany kamień runiczny na świecie". Szacują, że powstał prawie dwa tysiące lat temu.

Kamień runiczny został znaleziony pod koniec 2021 roku podczas wykopalisk w pobliżu Tyrifjord na zachód od Oslo. Tam właśnie odkryto brązowy kawałek piaskowca o wymiarach 31 cm na 32 cm. Dlaczego dopiero teraz pochwalono się odkryciem? "Potrzebowaliśmy czasu, aby przeanalizować i datować kamień runiczny" – powiedziała "Guardianowi" prof. Kristel Zilmer.

"Marzenie runologów"

Muzeum Historii Kultury w Oslo nie ukrywa, że odkrycie to jest "marzeniem runologów", czyli badaczy alfabetów runicznych i inskrypcji runicznych ze starożytnej Skandynawii.

– Dotychczas sądziliśmy, że pierwsze kamienie runiczne pojawiły się w dzisiejszej Norwegii i Szwecji około 300–400 roku naszej ery – powiedziała Kristel Zilmer, profesorka Uniwersytetu Oslo. – Tymczasem okazuje się, że runy mogą być jeszcze starsze, niż sądziliśmy. To unikatowe znalezisko. Bez wątpienia zdobędziemy cenną wiedzę na temat wczesnej historii pisma runicznego – dodała.

Co oznaczają znaki wyryte na kamieniu? Na piaskowcu można zobaczyć osiem dużych wyraźnych znaków. Po przełożeniu na alfabet łaciński tworzą słowo "idiberug". – Tekst może odnosić się do kobiety o imieniu Idibera, a wówczas inskrypcja znaczyłaby "dla Idibery" – podejrzewa prof. Zilmer. 

Kamień runiczny można będzie oglądać do 22 lutego w Muzeum Historii Kultury w Oslo.

"Runa", czyli tajemnica

Znaki runiczne są najstarszym typem pisma ludów zamieszkujących północną Europę. Jego nazwa pochodzi od gockiego słowa "runa", czyli tajemnica.

Jak czytamy na stronie whk.up.krakow.pl, historia tego pisma sięga do czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to na pograniczu z imperium żyły ludy posługujące się językami germańskimi, m.in.: Anglowie, Frankowie, Fryzowie, Goci, Jutowie, Longobardowie, Sasi, Skandynawowie, Teutonowie oraz Wandalowie. Plemiona te posiadały swój sposób pisania, czyli alfabet runiczny.

Badacze zastanawiają się, do czego służyły runy. Na stronie Wirtualnej Książki i Bibliotek możemy przeczytać, że naukowcy mają dwie hipotezy na ten temat. Jedni uważają, że pismo runiczne zostało stworzone jedynie na potrzeby religijne, rytualne czy magiczne. Większość runologów uważa jednak, że ludy germańskie używały runów w życiu codziennym.

Źródła: "The Guardian" / "National Geographic" / whk.up.krakow.pl