Jak działa kompas? W rzeczywistości jest on dość prostym urządzeniem, które wykorzystuje się do nawigacji. Dzięki niemu możemy z dużą skutecznością poruszać się po terenie, którego zupełnie nie znamy. Najważniejsza jest igła magnetyczna - to dzięki niej możliwe jest wyznaczanie kierunków. Posiada ona dwa bieguny - północny i południowy. Kompas może więc działać dzięki temu, że istnieje pole magnetyczne Ziemi, którego linie również przebiegają w kierunki północ - południe. Reagująca na ten stan igła ustawia się biegunem północnym ku północy geograficznej. Wykorzystywane jest tutaj zjawisko polegające na tym, że swobodnie zawieszony magnes będzie ustawiał się wzdłuż linii pola magnetycznego naszej planety. Pamiętajmy jednak, że dość łatwo o zaburzenie prawidłowego działania magnesu. Wystarczy, że położymy go obok magnesu, ferromagnetyków (stal, żeliwo, nikiel), przewodów wysokiego napięcia.
Dalej zastanawiasz się, jak działa kompas i co wskazuje czerwona strzałka? Warto wiedzieć, że na tarczy kompasu widzimy różę wiatrów i podziałkę w stopniach. Znajduje się tam również zanurzona w alkoholu igła pomalowana z jednej strony na kolor czerwony. To właśnie ta końcówka wskazuje kierunek północny. Warto jednak pamiętać o tym, że jest to wskazanie bieguna magnetycznego, nie zaś geograficznego. Na terytorium naszego kraju nie ma to większego znaczenia, ale w innych lokalizacjach często uwzględnia się tzw. deklinację magnetyczną, wprowadzając korektę.
Jak wykorzystać mapę i kompas? Kierunki na mapie muszą być tożsame z kierunkami w terenie. Niezbędne jest więc orientowanie mapy. Polega ono na tym, aby ułożyć mapę na równym podłożu i określić kierunek północny, co z reguły nie jest trudne. Północ wskazywana przez igłę musi pokrywać się z tą na mapie. Następnie staramy się określić na mapie miejsce, w którym aktualnie się znajdujemy. Jeśli mamy z tym trudność, pomóc mogą nam punkty charakterystyczne.
Jednym z klasycznych sposobów wykorzystania tego urządzenia jest próba orientacji w leśnej głuszy. Jak korzystać z kompasu w lesie? Sytuacja taka w niczym nie odbiega od typowych sposobów wykorzystania kompasu. W tym przypadku bardzo pomocna będzie mapa leśna. Różni się ona od tradycyjnej tym, że oznaczone są na niej trasy spacerowe, pomniki przyrody, punkty charakterystyczne czy leśniczówki.
Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii pojawiają się także nowe rodzaje kompasów. Ich cyfrowe wersje. Posiadają one zarówno zalety, jak i wady. Do atutów takich urządzeń należy to, że działają w oparciu o najdokładniejsze dane z satelity. Dzięki synchronizacji z GPS są bardzo użyteczne zwłaszcza w lesie. Na ich działanie nie mają wpływu magnesy, przedmioty metalowe i linie energetyczne. Niestety, nie zawsze tradycyjne kompasy mogą być zastępowane przez ich cyfrowe odpowiedniki. Uszkodzenie sprzętu może powodować jego bezużyteczność. Problematyczne bywa jego wykorzystywanie podczas burzy, silnego wiatru lub mgły.
Zobacz też: Szlaki na Wołowiec. Którą trasę wybrać, aby znaleźć się na szczycie Tatr Zachodnich?