Split - cesarskie miasto. Co zobaczyć w Splicie [CHORWACJA]

Nazwa Split wywodzi się od greckiego słowa aspalathos i oznacza ?pachnące ziele obficie porastające okolicę?. Dzisiejszy Split to dalmatyńska metropolia i pod wieloma względami centrum regionu.

Split liczy ok. 174 tys. mieszkańców, co daje mu drugie miejsce w Chorwacji po Zagrzebiu, przed Rijeką. Wjeżdżający do Splitu magistralą mogą poczuć się nieco przytłoczeni rozległymi blokowiskami i zakładami przemysłowymi, ale to, co interesuje turystów, znajduje się w obrębie Starówki, w pobliżu dworców (kolejowego, autobusowego i morskiego).

Główna atrakcja to słynny pałac rzymskiego cesarza Dioklecjana. O jego rozmiarach może świadczyć fakt, że w poszczególnych częściach stanęły całkiem pokaźne domy, a korytarze zmieniły się w ulice.

Również klimat służy zwiedzaniu Splitu. Lata są suche, a zimy łagodne. Przeciętna temperatura lipca wynosi 25,6 stopni C, a stycznia 7 stopni C. Średnie nasłonecznienie to 7 godzin dziennie (w VII 12 godz.).

Split - co zobaczyć w Splicie? Pałac Dioklecjana i katedra

"Gdzie ten pałac?" - pytają niektórzy po dotarciu na Starówkę w Splicie. Rezydencja cesarza Dioklecjana jest tak duża, że... jej nie widać. A w dodatku to, co z niej pozostało, częściowo zasłania nowsza zabudowa. Całość bardziej sprawia wrażenie średniowiecznego miasta z antycznymi pozostałościami, otoczonego przez mury obronne, niż pałacu. Wystarczy powiedzieć, że w obrębie pałacowych murów stoi dziś 220 budynków (głównie z XVIII w.), w których mieszka ok. 3 tys. ludzi.

Rezydencję Dioklecjana wznoszono w latach 295-305. Cesarz nie liczył się zbytnio z kosztami, sprowadzając marmury z wyspy Brac, Włoch i Grecji oraz stare kolumny i sfinksy z Egiptu. Powstała prostokątna budowla o imponujących rozmiarach 215 na 181 m, z murami obronnymi o wysokości dochodzącej do 26 m i 2 m grubości, o 16 basztach. Nie myślano wtedy o budowie podobnych umocnień od strony morza, nie było bowiem jeszcze promenady, a mury obmywały fale. Do pałacu wchodziło się przez cztery bramy: Złotą, Srebrną, Brązową i Żelazną. Wnętrze podzielono na cztery sektory, między którymi przebiegały dwa prostopadłe trakty komunikacyjne: Decumanus (równoległa do wybrzeża) i Cardo. Północną część rezydencji zajmowała służba i straże, cesarz miał apartamenty z widokiem na morze.

Chorwacja wycieczka - Katedra św. Dujama. Po wschodniej stronie perystylu w Pałacu Dioklecjana stoi dawne mauzoleum Dioklecjana - ośmiokątna konstrukcja otoczona przez 24 kolumny, z wejściem strzeżonym przez sfinksy i lwy. Wewnątrz po cesarskich czasach zachowały się korynckie kolumny i fryz ponad nimi, przedstawiający m.in. Dioklecjana i jego żonę oraz sceny mitologiczne (np. Eros na polowaniu). Pod koniec VII w. z inicjatywy pierwszego arcybiskupa Splitu mauzoleum przekształcono w katedrę. Na przestrzeni dziejów świątynia była wielokrotnie przebudowywana, dlatego dziś jej wnętrze to istna mieszanka stylów. Najbardziej charakterystycznym elementem katedry (i całego Splitu) jest wysoka, 61-metrowa, wolno stojąca romańska dzwonnica , wzniesiona w XIII-XVII w. Mimo tak długiego okresu budowy nie była to udana konstrukcja. Pod koniec XVIII w., gdy zaczęła się przechylać, rozebrano ją, by ponownie postawić w 1908 r. Można docenić trud budowniczych, patrząc na wieżę z oddali - jest masywna i lekka zarazem. Na dzwonnicę można wejść, żeby przyjrzeć się pałacowi z lotu ptaka - naprawdę warto!

Chorwacja wycieczka - Świątynia Jupitera. Naprzeciwko dzwonnicy odchodzi z perystylu wąska uliczka Kraj sv. Ivana, prowadząca do dawnej rzymskiej świątyni Jupitera, którą w VII stuleciu przekształcono w chrześcijańskie baptysterium. Warte uwagi są m.in. bardzo stare sarkofagi (nawet z VII w.) zasłużonych arcybiskupów, płyta z rzeźbą św. Dujama dłuta Bonina z Mediolanu, ozdobny fryz na ścianach i figura Jana Chrzciciela. Pod podłogą znajduje się krypta, w której dawniej odprawiano nabożeństwa. Wejścia pilnuje egipski sfinks bez głowy.

Chorwacja wycieczka - pozostałe atrakcje pałacu. Idąc na północ przedłużeniem perystylu (ul. Dioklecijanova), po chwili dochodzi się do pałacu Ivellio (Agubio), po lewej. Warto zwrócić uwagę na jego gotycki portal (wewnątrz jest renesansowy dziedziniec). Od północnej strony ulica kończy się Złotą Bramą (Porta Aurea), prowadzącą dawniej w kierunku Salony. Do dzisiaj widoczne są ślady jej świetności. Niedaleko stoi słynny pomnik Grgura Ninskiego.

Wracając na południe ul. Dioklecijanovą, można skręcić w lewo, w ul. Papalićevą, i dojść do pałacu Papalić, obecnie Muzeum Miejskiego. Budynek uważa się za najcenniejszy gotycki zabytek w Splicie. W kierunku równoleżnikowym biegnie przez pałac dawny Decumanus (dzisiejsze ulice Kresimirova i Poljana Kraljice Jelene). Od zachodu zamyka go podwójna Żelazna Brama. Wcześniej, po północnej stronie stoi dom z ozdobnym frontem - pałac Cindro (XVII w.), uważany za najważniejszą barokową budowlę w mieście. Od strony wschodniej główny trakt pała-cowy kończy się Porta Argentea, za którą zaczyna się targowisko.

Split - co jeszcze zobaczyć w Splicie?

Tuż na północ od Złotej Bramy wznosi się znany pomnik Grgura Ninskiego autorstwa Ivana Mestrovicia. Grgur, w X w. biskup Ninu (biskupstwo obej-mowało cały kraj), zasłynął wprowadzeniem ojczystego języka do liturgii. Przechodząc obok pomnika, warto dotknąć wielkiego palucha u nogi biskupa - podobno przynosi to szczęście. Nieopodal zachowały się pozostałości po przedromańskim kościele św. Eufemii, który służył klasztorowi Benedyktynów.

Opuszczając pałac Żelazną Bramą, wychodzi się na Narodni trg (Pjaca) o nieregularnych kształtach, znacznie większy od perystylu - to centrum średniowiecznego Splitu . Najbardziej zwraca uwagę wysunięty budynek dawnego gotyckiego ratusza z 1443 r., obecnie Muzeum Etnograficzne. Na prawo od ratusza wznosi się połączony z nim mostkiem renesansowy pałac rodziny Karepić z XVI w., a w północno wschodnim narożniku placu gotycki pałac Cambij z XV stulecia. Interesująca jest także płaskorzeźba św. Antoniego (1394) na budynku w południowo wschodnim rogu.

Na zachód od Starówki wznosi się wzgórze półwysep Marjan (178 m n.p.m.). Jeszcze przed rozpoczęciem budowy pałacu Dioklecjana Rzymianie postawili na nim świątynię Diany. Rośnie tu 168 ha lasu (zasadzony dopiero w XIX w.). To idealne miejsce, by odpocząć od miejskiego zgiełku.

Split - Muzea i galerie

Split. Muzeum Miejskie - mieści się w gotyckim pałacu Papalić, w sercu Starówki. Wystawa poświęcona dziejom miasta i jego rozwojowi w poszczególnych okresach zajmuje trzy piętra.

Split. Muzeum Archeologiczne (ul. Zrinjsko Frankopanska 25) - powstało w 1820 r., jest więc najstarszym obiektem tego typu w Chorwacji. Obejrzeć można liczne przedmioty z pobliskiej Salony (dużo rzeźb nagrobnych), rzymskie wyroby ze szkła, grecką ceramikę.

Split. Muzeum Chorwackich Zabytków Archeologicznych - wystawa poświęcona średniowieczu. Sporo zgromadzonych przedmiotów pochodzi z okresu władania chorwackich królów (fragmenty kamieni z inskrypcjami, nagrobków, ołtarzy, jak również broń i biżuteria).

Split - Galeria Mestrović - to bardzo ciekawa kolekcja dzieł jednego z najsłynniejszych chorwackich rzeźbiarzy. Podłużny budynek, w którym się mieści, zaprojektował sam Mestrović. Artysta mieszkał tu i tworzył aż do śmierci w 1962 r.

Warto wiedzieć, że z tym samym biletem można zwiedzić tzw. Kaśtelet Meśtrović - pobliską obronną budowlę, którą artysta kupił i przysposobił jako miejsce wystawowe dla swojego cyklu drewnianych płaskorzeźb przedstawiających życie Chrystusa.

Split. Muzeum Morskie - założono je w 1925 r. Placówka gromadzi różnorodne eksponaty związane z dziejami żeglugi adriatyckiej od starożytności po czasy współczesne.

Split. Muzeum Etnograficzne ma - ponad 20 tys. eksponatów, wśród nich tradycyjne stroje, zbiór instrumentów muzycznych, broń i biżuterię.

Warte do zobaczenia w Splicie jest jeszcze Muzeum klasztor Franciszkanów (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu).