Starówka w Trogirze, wpisana w 1997 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO, zajmuje przybrzeżną wysepkę w kształcie głowy żmii, oddzieloną tzw. Fosą od stałego lądu oraz Kanałem Trogirskim od przeciwległej wyspy Ciovo. Z obu stron prowadzą do niej mosty. Zabudowa jest zwarta, a uliczki wąskie i kręte.
Malowniczego obrazu dopełniają pozostałości potężnych murów obronnych i szeroka, wysadzana palmami promenada, przy której cumują statki wycieczkowe. Przez całe lato trwają imprezy związane z Trogirskim Latem Kulturalnym.
Chorwacja Trogir. Najważniejsza jest katedra
Najważniejszym zabytkiem Trogiru jest Katedra św. Wawrzyńca. Zaczęto ją budować w 1123 r., tuż po najeździe Saracenów, którzy zniszczyli poprzednią bazylikę. Prace zakończyły się ostatecznie kilkaset lat później, w XVII w., dzięki czemu kościół stanowi udaną kombinację stylów, począwszy od romańskiego, a na barokowym skończywszy.
Od zewnątrz wyraźnie widać potrójny, bazylikowy korpus świątyni. Z przodu wyrasta wysoka wieża dzwonnica , wznoszona przez prawie 200 lat (1405-1598). Jej poszczególne piętra prezentują rozmaite style. Wieżę ukoronowano czerwonym szpikulcem, nasuwającym skojarzenia z kościołami w Wenecji. Po jego czterech stronach stoją rzeźby ewangelistów. Usytuowana niesymetrycznie wieża sprawia wrażenie, jakby w projekcie było miejsce na jeszcze jedną, której z jakichś (być może finansowych) względów nie zbudowano.
Chorwacja Trogir. Główne wejście do świątyni zdobi słynny romański Radovanov portal, być może najpiękniejszy w Chorwacji. Jego autorem jest lokalny mistrz Radovan, który stworzył owo arcydzieło przy pomocy swoich uczniów w 1240 r. Po bokach stoją figury Adama i Ewy - najstarsze nagie postacie wyrzeźbione w Dalmacji (okryte jedynie listkami figowymi). Wejścia strzegą leżące u ich stóp dwa lwy. Ponadto w portalu widnieją sceny z życia Chrystusa oraz płaskorzeźby przedstawiające ówczesne życie Trogiru. Przyglądając się środkowym półkolumnom, można dostrzec wyobrażenia 12 miesięcy. Figura św. Wawrzyńca nie jest dziełem Radovana - dołączono ją dopiero w XIV w.
Portal znajduje się w dużym przedsionku zwieńczonym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Ciemne nastrojowe wnętrze bazyliki przykrywa nietypowe sklepienie z poprzecznymi łukami. Ołtarz główny reprezentuje styl barokowy, ale bardziej charakterystyczne jest romańsko gotyckie cyborium w kształcie rotundy na czterech kolumnach. Najsłynniejsza w katedrze jest kaplica św. Jana Ursiniego , patrona Trogiru (w XI w. był tutaj biskupem). Ten prawdopodobnie najcenniejszy tego typu renesansowy obiekt w Dalmacji stworzył w latach 1468-1497 Nikola Firentinac wraz z Andriją Alesim i Ivanem Duknoviciem. Środek zajmuje wczesnogotycki sarkofag biskupa. Zwracają uwagę bogato rzeźbione ściany, ale prawdziwą perłą architektoniczną jest kasetonowe sklepienie z kamiennych klinów przylegających do siebie krawędziami - to pierwszy od czasów antycznych przykład stropu zbudowanego bez użycia podpór. Pośrodku widnieje postać Boga Ojca trzymającego w dłoni kulę ziemską.
W skarbcu zgromadzono cenne przedmioty liturgiczne, m.in. gotycki tryptyk z kości słoniowej i zbiór średniowiecznych kodeksów.
Trogir / fot. Mario Fajt / CC BY Flickr.com
Chorwacja Trogir - wokół katedry
Przy Trgu Ivana Pavla II stoi kilka ciekawych budynków. Od wschodu zamyka go prostokątny ratusz - romańsko gotycka siedziba władz miasta z przełomu XIV i XV w. Fasada nasuwa skojarzenia z weneckimi pałacami i nic w tym dziwnego, gdyż projektantem był prawdopodobnie Wenecjanin. Warto wejść na wewnętrzny dziedziniec ratusza i przyjrzeć się kamiennej studni, szlacheckim herbom i ładnym schodom.
Budowla po zachodniej stronie placu, naprzeciwko katedry, to gotycko renesansowy pałac Ćipiko, dawna siedziba bogatego rodu kupieckiego. Początkowo składał się z dwóch części, tzw. Wielkiego Pałacu i Małego Pałacu, połączonych mostkiem przerzuconym nad biegnącą tędy uliczką. Najciekawszymi elementami większego pałacu są dwa potrójne okna (triforia) wykonane w stylu gotyku weneckiego przez Nikolę Firentinca i Andriję Alešiego. Mniejszy pałac szczyci się gotycko renesansowym dziedzińcem.
W południowej części placu stoi charakterystyczna budowla z obszerną sienią - to lodżia miejska , w przeszłości wykorzystywana jako sala sądowa. Przylega do niej wieża zegarowa z czworobocznym pękatym szczytem. Niegdyś pełniła funkcję pręgierza.
Na tyłach lodżii stoi trzynawowy kościółek św. Barbary . Warto go zobaczyć, ponieważ to najstarsza świątynia w Trogirze - pochodzi z przełomu IX i X w. W jego konstrukcji zachowały się fragmenty budowli antycznych.
Chorwacja Trogir - Pozostała część starówki
Na przedłużeniu biegnącego z lądu stałego mostu stoi Brama Lądowa z rzeźbą patrona Trogiru, św. Jana Ursiniego, zwana również Bramą Północną. Przy ul. Gradskiej 49, między katedrą a targowiskiem, wznosi się pałac Garanjin Fanfogna , obecnie Muzeum Miejskie. Idąc główną ulicą na południe od Trgu Ivana Pavla II, dociera się do mało widocznych zabudowań klasztoru Benedyktynek z kościołem św. Mikołaja. W świątyni zachował się drewniany poliptyk z ok. 1400 r. oraz gotycki krucyfiks. Brama Morska , renesansowy obiekt z 1593 r., zamyka od południa główny trakt komunikacyjny na Starym Mieście. Idąc od Bramy Morskiej promenadą na zachód, dochodzi się do renesansowego pałacu Lucić (róg ul. Bl. Augustina Kazotica) z ciekawym portalem i dziedzińcem. Obok jest restauracja Fontana. Promenada kończy się w południowo zachodnim narożniku starówki przy twierdzy Kamerlengo - czworobocznej budowli obronnej z wewnętrznym dziedzińcem i masywną wieżą od strony morza. Powstała w XV w. jako element systemu fortyfikacji miejskich. Od niedawna można ją zwiedzać, urządzono w niej również kino na świeżym powietrzu. Z murów pięknie widać Trogir i portową promenadę.
Za twierdzą, nad morzem stoi glorieta zbudowana dla napoleońskiego marszałka Marmonta (podobno lubił w niej grać w karty). Dalej na północ wznosi się Baszta św. Marka z XV w. - jeszcze jeden zachowany element trogirskich murów obronnych. Miły akcent na zakończenie zwiedzania to panorama starego portu i murów Trogiru z mostu wiodącego na wyspę Ciovo.
