Warto tu przyjechać przede wszystkim dla odpoczynku na bałtyckich plażach, a latem - by zażyć kąpieli morskich. Miłośnicy pamiątek historycznych znajdą coś dla siebie przede wszystkim w Darłowie, będącym istną perełką na Wybrzeżu Środkowym. Kołobrzeg, w którym można skorzystać z zabiegów sanatoryjnych, jest tak popularny wśród naszych zachodnich sąsiadów, że jesienią równie często co polski słyszy się na jego ulicach język niemiecki. Miłośnikom ciszy i spokoju warto polecić Ustronie Morskie, Bukowo lub Darłowo. Poszukiwacze rozrywki dobrze będą się czuć w Kołobrzegu bądź Mielnie. Nie powinno być większych problemów ze zjedzeniem posiłku lub ze znalezieniem noclegów, również w sezonie. Wyjątkiem pod tym względem może być Kołobrzeg - czasem o miejsce noclegowe łatwiej w mniejszych miejscowościach. Amatorzy smażonej ryby wszędzie nad morzem znajdą dla siebie coś odpowiedniego. Drogi, choć wąskie, nie sprawiają kierowcom większych kłopotów. Jedyną niedogodnością mogą być zatłoczone nadmorskie kurorty. Opisaną wycieczkę można odbyć w jeden dzień, jednak latem warto ją rozłożyć na dwa kolejne dni, by wygospodarować czas na odwiedzenie plaży i kąpiel w Bałtyku. Wówczas pierwszy dzień należy poświęcić na zwiedzanie Kołobrzegu i Koszalina oraz plażowanie w Ustroniu bądź Mielnie, zaś drugi na Darłowo, Sławno i Krąg. Jeśli pogoda nie dopisze, do dyspozycji pozostaje Park Wodny "Jan" w Darłówku. Zobacz koniecznie - bazylikę Mariacką, molo i latarnię morską w Kołobrzegu - kaplicę św. Gertrudy i katedrę w Koszalinie - kościół Mariacki, skandynawski kościół św. Gertrudy oraz Park Wodny "Jan" z morską wodą w Darłowie - elektrownie wiatrowe koło Cisowa - gotyckie bramy miejskie i kościół Mariacki w Sławnie - zamek rycerski Podewilsów w Kręgu Trasa wycieczki Kołobrzeg > Ustronie Morskie > Mielno > Koszalin > Bukowo Morskie > Darłowo > Cisowo > Barzowice > Jarosławiec > Sławno > Krąg Długość trasy: 156 km KOŁOBRZEG > 11 km Ustronie Morskie Położony u ujścia Parsęty Kołobrzeg wzbogacił się w średniowieczu na handlu solą. Jedno z pierwszych na terenie Polski biskupstw, założone w 1000 r., przetrwało jedynie pięć lat. Miasto było członkiem Hanzy. W okresie wojen napoleońskich twierdza kołobrzeska zyskała sławę, odpierając szturmy wojsk francuskich. Historia najnowsza zapisała się dziesięciodniowymi, krwawymi walkami Wojska Polskiego w marcu 1945 r., zakończonymi zdobyciem portu i miasta, które w wyniku działań wojennych zostało całkowicie zniszczone. Dziś Kołobrzeg jest znanym uzdrowiskiem oraz portem handlowym, jachtowym, wojennym i pasażerskim (w sezonie letnim wypływają stąd promy na Bornholm). Na kołobrzeskiej starówce wzrok przyciąga bazylika Wniebowzięcia NMP. Masywna, 74-metrowa wieża zdobiona jest ostrołukowymi oknami, blendami oraz portalem z glazurowanej cegły. Pomimo zniszczeń wojennych wnętrze pięcionawowej gotyckiej hali kryje kilka cennych elementów wyposażenia. Ołtarz główny to późnogotycki tryptyk ze sceną Ostatniej Wieczerzy, a łuk tęczowy ozdobiony jest gotyckim krucyfiksem. W nawie głównej zwracają uwagę dwa wiszące świeczniki - korona Schlieffenów i Holków (nazwy pochodzą od rodzin fundatorów). W lewej nawie znajduje się chrzcielnica z 26 scenami z życia Chrystusa, natomiast w prawej - stalle i niemal czterometrowy siedmioramienny świecznik, wsparty na grzbietach lwów. W świątyni zachowały się fragmenty gotyckich malowideł. Spoglądając do góry, można dostrzec klamry ściągające filary wyraźnie odchylone od pionu na zewnątrz - to wynik zbudowania świątyni na niestabilnym gruncie. W centrum starówki wznosi się neogotycki ratusz zaprojektowany przez znanego pruskiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Dziś ratusz gości w swych murach bibliotekę i ośrodek kultury. Nad jego wejściem umieszczono herb Kołobrzegu. W narożniku północno-zachodnim zachowały się kolumny granitowe i pręgierz oraz płaskorzeźba odwróconej głowy Jakuba Adebara - przywódcy rebelii, który miał zostać ścięty w tym miejscu. Wokół rynku stoją kamieniczki, odbudowane w latach 80. XX w. na wzór oryginalnych. Jedyny zachowany element średniowiecznych murów obronnych to Baszta Lontowa, zwana też Prochową. Przy ulicy Emilii Gierczak znajduje się gotycko-renesansowa kamienica Schlieffenów - jedyna zachowana z przedwojennej zabudowy miasta, obecnie Muzeum Oręża Polskiego. W zbiorach znajduje się m.in. kolekcja mundurów polskich, ale wzrok przykuwa szczególnie ekspozycja pojazdów wojskowych na wolnym powietrzu. Strefa sanatoryjna i park zdrojowy oddzielają miasto od bałtyckiej plaży. Przy ujściu Parsęty, na jej wschodnim brzegu, wznosi się latarnia morska, zbudowana na miejscu dawnego szańca. Z jej tarasu roztacza się widok na port wojenny oraz zacumowany w porcie okręt-muzeum. Na wschód od portu widoczne jest 220-metrowe betonowe molo. Na jego końcu miała powstać obrotowa kawiarnia, lecz planów tych nie zrealizowano ze względów finansowych. Idąc od latarni w stronę mola, mija się pomnik Zaślubin Polski z Morzem, postawiony w miejscu wydarzeń z 18 marca 1945 r., oraz jedyny w Polsce pomnik Sanitariuszki. Wschodnie przedmieście Kołobrzegu - Podczele, to dawne wojskowe osiedle sowieckie, dziś położona w lesie dzielnica wypoczynkowa i sanatoryjna. USTRONIE MORSKIE > 30 km Mielno Znane kąpielisko bałtyckie, z plażą i molem położonym u stóp klifu. Na wysokim klifowym brzegu stoją stare domy rybackie oraz kilka pensjonatów z końca XIX w. Uwagę zwraca duży nowoczesny kościół dobudowany do niewielkiej kaplicy. MIELNO > 12 km Koszalin Duża wioska i znane kąpielisko bałtyckie ze żwirowo-kamienistą plażą, położone na mierzei oddzielającej Jamno od Bałtyku. Jedynym wartym uwagi zabytkiem jest gotycki kościół z cegły i kamienia polnego. W przebudowanym, skromnym, jednonawowym wnętrzu wzrok przyciąga barokowa ambona z postaciami czterech ewangelistów. KOSZALIN > 26 km Bukowo Morskie Miasto położone nad Dzierżęcinką, 10 km od Bałtyku, u stóp Góry Chełmskiej. Wyposażenie gotyckiej katedry Niepokalanego Poczęcia NMP pochodzi z innych kościołów: główny ołtarz to krata z gotyckimi rzeźbami ze starszego ołtarza, w łuku tęczowym znajduje się gotycki krucyfiks, a w kruchcie - kamienna chrzcielnica wykonana na Gotlandii. Naprzeciw katedry stoi ratusz, zbudowany w latach 60 XX w. W dawnej kaplicy Św. Trójcy, wzniesionej na miejscu kaplicy zamkowej, znajduje się dziś cerkiew bizantyjsko-ukraińska Zaśnięcia Bogurodzicy. Wnętrze świątyni zostało przystosowane do wschodniej liturgii. W secesyjnym Pałacu Młynarza mieści się dziś Muzeum Okręgowe ze zbiorami archeologicznymi, etnograficznymi i kolekcją regionalnego malarstwa. W pobliże pałacu przeniesiono z Dąbek szachulcową chatę rybacką, tzw. zagrodę jamneńską. W parku nad Dzierżęcinką znajduje się amfiteatr przeznaczony dla 6 tys. widzów. Gotycki Domek Kata - najstarsza kamieniczka w Koszalinie, to dziś siedziba teatru Dialog. Gotycka kaplica św. Gertrudy zbudowana w końcu XIV w. na planie ośmiokąta wzorowana jest na świątyniach skandynawskich. Pod dachem przebiega ceglany fryz, natomiast sam dach kryty gontem zwieńczony jest smukłą wieżyczką z kulą i krzyżem. Dziś służy wiernym Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Góra Chełmska (136 m n.p.m.), pradawny ośrodek kultu religijnego, dziś jest dla koszalinian miejscem wypoczynku. Na szczycie wzgórza znajdują się poświęcona przez papieża Jana Pawła II kaplica Matki Boskiej Trzykroć Przedziwnej, należąca do sióstr szensztackich, oraz wieża widokowa o wysokości 31,5 m.
BUKOWO MORSKIE >11 km Darłowo Wieś i letnisko nad jeziorem Bukowo, będącym dawną zatoką morską odciętą od Bałtyku przez piaszczystą mierzeję. W wiosce zachował się kościół halowy - pocysterski ze sklepieniami gwiaździstymi w prezbiterium i nawie głównej. We wnętrzu uwagę zwraca późnorenesansowa ambona. DARŁOWO > 3 km Cisowo To z pewnością jedno z najciekawszych miast na polskim Wybrzeżu - zarówno pod względem historii, jak i zabytków. Położone u ujścia Wieprzy do Bałtyku miasto było niegdyś członkiem Hanzy i posiadało flotę dwukrotnie większą od sąsiedniego Kołobrzegu. Tu osiadł Eryk I - zdetronizowany król Danii, Szwecji i Norwegii. Nad darłowską starówką dominuje 60-metrowa wieża trzynawowego, gotyckiego kościoła NMP. W prezbiterium znajdują się witraże z Chrystusem w otoczeniu apostołów i dwukondygnacyjny, neogotycki ołtarz główny. Po jego bokach stoją św. Piotr i św. Paweł. Na przęsłach prezbiterium odkryto gotycką polichromię z motywami wici roślinnej. Uwagę zwraca barokowa ambona ze scenami starotestamentowymi na balustradzie, wydarzeniami z życia Chrystusa na górnej części korpusu i wyobrażeniami Sądu Ostatecznego na baldachimie. Ambona wspiera się na figurze anioła. W kaplicy znajdują się cynowe sarkofagi ze szczątkami pomorskich księżniczek, a pomiędzy nimi stoi kamienny sarkofag króla Eryka I - jedynego koronowanego władcy z dynastii Gryfitów. Rynek, czyli obecny plac Kościuszki, to centrum darłowskiego Starego Miasta. Przy zachodniej pierzei znajdują się barokowy ratusz (przebudowany z hal targowych) i fontanna z Rybakiem - ulubiony motyw wielu widokówek i pamiątkowych zdjęć z Darłowa. Rybak, postawiony w 1919 r., był pomnikiem Ludzi Morza. W południowo-wschodnim narożniku rynku usytuowany jest późnobarokowa kamienica Heptenmachera, należąca do ówczesnego potentata żeglugi darłowskiej. W północnej części starówki stoi jedyna zachowana brama miejska Darłowa - Wysoka Brama (Kamienna). Niedaleko za nią znajduje się gotycki kościół św. Gertrudy, wzniesiony jako kaplica cmentarna. Jest to najciekawsza obok kościoła Mariackiego budowla Darłowa. Zbudowany na planie dwunastokąta, z wieżyczką zakończoną spiczastym hełmem, jest przykładem tzw. stylu skandynawskiego. We wnętrzu zachowały się gwiaździste sklepienie oraz renesansowe i barokowe wyposażenie. Warto zwrócić uwagę na malowane XIX-wieczne empory z aniołami w butach. Podobno twórcy malowideł chcieli w ten sposób uzyskać przychylność darłowskich szewców. Położony nad Wieprzą zamek książąt pomorskich wzniesiony został na planie kwadratu o boku 34 m. Dziś jest siedzibą Muzeum Regionalnego, prezentującego ekspozycje dotyczące etnografii, rzemiosła artystycznego, sztuki sakralnej, sztuki orientalnej, a także kolekcję malarstwa. Z wieży zamkowej roztacza się panorama okolicy. Dawny młyn zamkowy pełni obecnie funkcję elektrowni. Darłówko to piękna dzielnica willowa i portowa, mająca charakterystyczną niską zabudowę przypominającą przedwojenną aurę nadmorskiego kurortu. Do 1977 r. atrakcją Darłówka był zwodzony most holenderski, który łączył obie części miasta rozdzielone kanałem portowym. Dziś jego miejsce zajęła rozsuwana kładka dla pieszych, której sterownia przypomina twór rodem z kosmosu. U nasady wschodniego falochronu stoi wysoka na 23 m czerwona, czworoboczna latarnia morska, której światło widoczne jest z odległości 15 mil morskich, tj. niemal 28 km. W Parku Wodnym "Jan" czekają na chętnych: basen sportowy, duży basen rekreacyjny, mały basen rekreacyjny połączony z basenem zewnętrznym, basen dla dzieci, dwie zjeżdżalnie i dwie ślizgawki wewnętrzne, jacuzzi, sauny, dwutorowa kręgielnia i strzelnica sportowa. Atrakcją Parku Wodnego Jan są baseny z morską wodą.
CISOWO > 6 km Barzowice Kościół w Cisowie pochodzi z 1321 r. W jego wnętrzu znajdują się renesansowe ławy; ołtarz główny i ambona zdobiona figurami ewangelistów są barokowe. W sąsiedztwie sędziwego kościoła wznoszą się zachowane budynki o konstrukcji szachulcowej z końca XIX w. Szczególne zainteresowanie budzą charakterystyczne dla tej części Pomorza budynki bramne. Dziś Cisowo słynie z nowinki technologicznej - największego kompleksu elektrowni wiatrowych w Polsce, źródła energii odnawialnej. Elektrownie zaczęły powstawać w końcu lat 90. XX w., dziś działa ich ponad 20. BARZOWICE > 8 km Jarosławiec We wsi znajduje się interesująca świątynia - kościół św. Franciszka wzniesiony w XIV w. Oryginalne są niestety tylko jego mury - wnętrze wyposażono współcześnie, zaś ołtarz jest neogotycki. Wieża kościoła, zwieńczona kurkiem zamiast krzyża, jest niewiele wyższa od kościelnej nawy. W okolicach Barzowic znajduje się najwyższe wzniesienie w ciągu wzgórz - Barzowicka Góra (72 m n.p.m.). Tak wysoki pagórek w pobliżu brzegu morskiego stwarza dogodne warunki do powstawania elektrowni wiatrowych. Z drogi wiodącej z Barzowic do Jarosławca roztacza się piękna panorama jeziora Kopań o powierzchni niemal 8 km2. Jezioro jest dawną odciętą zatoką morską, a jego dno znajduje się w kryptodepresji (poniżej poziomu morza).
To stara wieś rybacka, wymieniana w dokumentach z 1540 r. jako własność książąt pomorskich. Światło obecnej jarosławieckiej latarni, udostępnionej do zwiedzania, widoczne jest z odległości 23 mil morskich, tj. 42 km. Atrakcją Jarosławca są dwie plaże - jedna z nich, położona przy klifie, zmienia w zależności od siły i kierunku prądów morskich swój charakter; raz jest szeroka i piaszczysta, innym razem wąska i kamienista. Druga plaża, położona na zachód od osady, jest szeroka i piaszczysta, a od reszty lądu oddziela ją pasmo wydm. To dawna stolica księstwa sławieńskiego - miasto położone nad Wieprzą, w połowie drogi pomiędzy Koszalinem a Słupskiem. Imponującą gotycką budowlą, wznoszącą się w centrum Sławna, jest kościół Mariacki. Patronat nad budową sprawowali tutejsi joannici, zaś koszt budowy w znacznej mierze ponosiło sławieńskie mieszczaństwo, fundując m.in. ołtarz św. Wojciecha. Wiosną 1945 r. zniszczeniu uległy wieża, dach, sklepienia oraz okna. Wyposażenie wewnętrzne kościoła jest w zasadzie współczesne, choć pozostały barokowe ołtarze boczne, ambona i epitafia. Charakterystyczne dla Sławna są dwie bramy miejskie, będące pozostałościami średniowiecznych obwarowań miasta - obie gotyckie, obie wzniesione w połowie XV w. Zbudowana jako pierwsza Brama Koszalińska, położona na południe od rynku, strzegła drogi wiodącej do Koszalina. Brama Słupska leży na północ od rynku. Nazwę swą wzięła oczywiście od Słupska, do którego droga przez nią wiodła. Na północ od bramy położony jest malowniczy, obrośnięty winobluszczem budynek dawnej landratury (starostwa) z początków ubiegłego wieku, stanowiący obecnie siedzibę władz miejskich. Przy ulicy Armii Krajowej stoi swoisty pomnik - czołg T-34.
KRĄG Miejscowość ta to stara posiadłość rycerskiego rodu Podewilsów, nadana według legendy Adamowi Podewilsowi przez księcia Bogusława X w podzięce za uratowanie życia podczas napadu koszalińskich mieszczan. W zabytkowym parku pomiędzy dwoma jeziorami - Nidno i Długim, stoi zamek Podewilsów. Ma tyle pokoi, ile tygodni w roku, okien - tyle co dni, liczba wejść równa jest liczbie miesięcy, zaś wieże, tak jak pory roku, są tu cztery. Zamek wzniesiono w stylu renesansowym w 1580 r., a w 1890 r. dobudowano skrzydło od strony zachodniej. Zamek został spalony w 1945 r. W okresie powojennym nie miał szczęścia do gospodarzy, aż na fali przemian na początku lat 90. zakupił go prywatny inwestor, który uruchomił tu luksusowy hotel. W otaczającym zamek parku zachowała się barokowa kaplica, nad której wejściem umieszczono kartusze herbowe Podewilsów i Zitzewitzów.
Opis wycieczki pochodzi z książki "Polska. 101 wycieczek", praca zbiorowa, wydawnictwo Carta Blanca .
