Orle Gniazda to ruiny zamków, warowni i strażnic położone na wysokich do 30 m skałach. Oryginalna nazwa powstała właśnie ze względu na niegdysiejszą niedostępność tych budowli. Orle Gniazda wznoszono w celach obronnych zabezpieczających granice, szlaki handlowe i zaludnione obszary za czasów Kazimierza Wielkiego . Zamki królewskie miały być wspierane przez budowle prywatne. Do tych pierwszych zalicza się zamki w Będzinie, Bobolicach, Brzeźnicy, Krzepicach, Lelowie, Ojcowie, Olkuszu, Olsztynie , Ostrężniku, Rabsztynie, Wieluniu oraz w Żarnowcu. Do budowli prywatnych należały zamki w Białym Kościele, Bydlinie, Dankowie, Korzkwi, Koziegłowach, Mirowie, Morawicy, Morsku, Pieskowej Skale, Pilicy, Smoleniu, Ogrodzieńcu, Tęczynie, Udorzu, oraz strażnice w Mirowie, Dubiu, Gieble, Kluczach, Kwaśniowie, Łutowcu, Przewodziszowicach, Ryczowie, Siedlcu, Suliszowicach, Wiesiółce, Złotym Potoku. Niektóre ze źródeł na Szlaku Orlich Gniazd umieszczają także Zamek Królewski na Wawelu. Najciekawsze z warowni zostały szczegółowo opisane w poszczególnych rozdziałach przewodnika.
Szlak Orlich Gniazd powstał z inicjatywy Kazimierza Sosnowskiego, który ogłosił jego projekt w 1948 r. Dwa lata później wyznaczono szlak, który od tego czasu był wielokrotnie zmieniany w celu wyeksponowania najatrakcyjniejszych krajobrazowo terenów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Na przemierzenie całego szlaku warto poświęcić co najmniej tydzień, dla niecierpliwych wystarczy zaledwie kilka godzin, o ile satysfakcjonujące będą warownie jurajskie w miniaturze. U podnóża malowniczych ruin jednego z Orlich Gniazd, Ogrodzieńca, znajduje się bowiem Park Zamków Jurajskich w skali 1:25, a w nim makiety nie dzisiejszych ruin, ale zrekonstruowanych zamków wraz z ich pierwotnym otoczeniem (zob. s. 119). Park Krajobrazowy Orlich Gniazd Obszar ochronny jest bardzo zróżnicowany. Występują tu: interesująca flora wraz z godnymi polecenia obszarami leśnymi, ciekawe formy skalne, jaskinie wraz ze swymi skrzydlatymi mieszkańcami - nietoperzami, oraz innymi chronionymi gatunkami zwierząt. Można również podziwiać źródła i rzeki okresowe, ginące nagle w tajemniczych ponorach, oraz źródła krasowe. Na uwagę zasługuje około 80 pomników przyrody, m.in.: grupy drzew i pojedyncze drzewa, aleje, wzgórza ostańcowe, ostańce skalne. Są tu również użytki ekologiczne. Pieszy Szlak Orlich Gniazd . 163,9 km. Przebieg: Częstochowa , Rezerwat Zielona Góra , Kusięta, Góry Towarne, Olsztyn, Sokole Góry, Zrębice, Złoty Potok, Ostrężnik, Trzebniów, Moczydło, Niegowa, Mirów, Bobolice, Zdów, Góra Zborów, Morsko, Okiennik Wielki, Żerkowice, Karlin, Podzamcze, Kocikowa, Pilica, Smoleń, Skała Biśnik, Dolina Wodącej, Góry Bydlińskie, Bydlin, Cieślin, Golczowice, Ostra Góra, Jaroszowiec, Zubowe Skały, Skała Cisowa, Januszkowa Góra, Rabsztyn, Olewin, Sułoszowa, Pieskowa Skała, Grodzisko, Ojców, Prądnik Korzkiewski, Hamernia, Wąwóz Kwietniowe Doły, Giebułtów, Pękowice, Kraków . Jurajski Szlak Rowerowy Orlich Gniazd . 188 km. Przebieg: Kraków Bronowice Nowe (pętla tramwajowa), Kraków Mydlniki, Szczyglice, Brzoskwinia, zamek Tęczyn w Rudnie, Tenczynek, Krzeszowice, Dolina Eliaszówki, Czerna - klasztor, Paczółtowice, Zawada, Zimnodół, Osiek, Olkusz, Olkusz Słowiki, zamek Rabsztyn, Bydlin, zamek Smoleń, Ryczów, zamek w Podzamczu, Ogrodzieniec, Skarżyce, zamek w Morsku, Skały Podlesickie, Góra Zborów, Skały Kroczyckie, zamek w Bobolicach, zamek w Mirowie, Niegowa, Moczydło, Przewodziszowice, Czatachowa, Ostrężnik, Suliszowice, Zrębice, Olsztyn, Góry Towarne, Częstochowa. Transjurajski Szlak Konny. 250 km. Przebieg: Częstochowa Mirów, Rezerwat Zielona Góra, Kusięta, Olsztyn, Rezerwat Sokole Góry, Zrębice, Złoty Potok, Ostrężnik, Czatachowa, Łutowiec, Mirów, Bobolice, Zdów, Rezerwat Góra Zborów, zamek Bąkowiec w Morsku, Żerkowice, Karlin, Podzamcze, Krępa, Chechło, Pustynia Błędowska, Bogucin Mały, Rabsztyn, Kosmolów, Paczółtowice, Radwanowice, Rudawa, Nielepice.
Źródło: bezdroża.pl
