Niemcy - urokliwe starówki, muzea i zjawiskowe pałace [ZABYTKI UNESCO]

Niemcy Goslar

Niektóre miasta Dolnej Saksonii słyną ze wspaniałych romańskich zabytków, inne - z urokliwej zabudowy z pruskiego muru. Goslar ma i jedno, i drugie, a ponadto, według powszechnej opinii, gromadzi najwięcej zabytkowych budynków ze wszystkich miast w Niemczech (ponad 1500). Ta wspaniała architektura to świadectwo chlubnej przeszłości miasta, które od X w. było bogatym ośrodkiem górniczym. Wydobywano głównie srebro, ołów i cynk. W latach 1005-1219 Goslar na swoją siedzibę wybierali władcy Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. W poł. XVI w. rozwój miasta zahamowała utrata kopalni na rzecz Brunszwiku. Od tego wydarzenia oblicze Goslar niewiele się zmieniło, tak że dziś można mówić o swoistym mieście-muzeum, uwielbianym oczywiście przez turystów. Dodatkowym atutem jest przepiękna lokalizacja u podnóża słynnych gór Harcu, dzięki czemu Goslar pełni także funkcję idealnej bazy do górskich wypraw.

Życie miasta koncentruje się na Markt, dużym placu rozciągniętym na planie nierównego prostokąta. Centralne miejsce zajmuje ratusz - zgrabny późnogotycki budynek z XV w. W 1992 roku Stare Miasto Goslaru zostało wpisane na listę zabytków UNESCO.

Niemcy Goslar / shutterstock

Niemcy Lubeka

Położona na pograniczu dwóch landów, Szlezwiku?Holsztynu i Meklemburgii?Pomorza Przedniego, Lubeka to miasto marcepanu, ceglanego gotyku i noblistów.

Wizytówką Lubeki jest Brama Holsztyńska (Holstentor), jedyna zabytkowa budowla stojąca poza ścisłymi granicami Starówki. Jest to bardzo charakterystyczny obiekt z dwiema owalnymi basztami przykrytymi spiczastymi hełmami i wciśniętym między nie budynkiem bramnym zwieńczonym schodkowym szczytem. Mury w niektórych miejscach osiągają 3,5 m grubości. Nad łukowym przejściem umieszczono łacińską maksymę Concordia domi foris pax (Jedność wewnątrz, pokój na zewnątrz). W środku mieści się wystawa "Hanza - władza i handel", poświęcona dziejom miasta jako ośrodka kupieckiego.

Przed zagłębieniem się w Stare Miasto, które zostało wpisane na listę obiektów UNESCO, warto odbić na chwilę w prawo, żeby zobaczyć Salzspeicher, czyli pięknie odbijające się w wodach kanału ceglane składy soli z XVI i XVII w., w których przechowywano sól z kopalni w Lüneburgu.

Centralny plac Lubeki to Markt, czyli rynek. Stojący przy nim ratusz uważany jest za najwspanialszy ceglany ratusz w Niemczech. Zbudowano go w poł. XIII w. z ciemnoczerwonych i czarnych cegieł, do których produkcji użyto ponoć tak nietypowych składników, jak popiół czy krew zwierząt domowych. Od strony rynku widoczna jest wysoka ściana okolona trzema wieżami, na które miejscowi mówią "Olbrzymy" - niezbyt adekwatnie, gdyż wieże pobliskich kościołów są znacznie większe. Poniżej dobudowana została renesansowa loggia z ozdobnymi szczytami i arkadowym przejściem, wykonana z kamienia sprowadzonego z Gotlandii.

Niemcy Bamberg

Bamberg to jedno z bardziej uroczych miast Bawarii i całych Niemiec. Starówka, która jakimś cudem przetrwała wojenne zawieruchy (również ostatnią, dzięki peryferyjnemu położeniu), to wspaniały przykład, jak mogłyby wyglądać inne niemieckie miasta, gdyby nie kaprys Hitlera. Dzieli się na dwie części: górną, którą można nazwać kościelno?klasztorną, oraz dolną, nad rzeką Regnitz, gdzie koncentruje się miejskie życie. Czasy świetności Bambergu przypadły na panowanie cesarza Henryka II, który zapragnął, by miasto stało się tak piękne jak Rzym. Jego wysiłki (i późniejszych budowniczych) doceniło UNESCO, wpisując Starówkę na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego.

Być może w Niemczech są ładniejsze ratusze, ale żaden nie ma bardziej spektakularnego położenia jak ten w Bambergu. Stary Ratusz ulokowano na wysepce na środku rzeki Regnitz. Pierwotna konstrukcja powstała jeszcze w czasach gotyckich, a przebudowano ją w połowie XVIII w. w stylu rokokowym. Na północ od ratusza rozciąga się Grüner Markt, jeden z głównych placów Starówki, na którym do dziś odbywają się targowiska.

Bamberska katedra to jedna z najwspanialszych świątyń Bawarii. Jej prapoczątki sięgają XI w., kiedy Henryk II założył tu biskupstwo (1007 rok). Wspaniały plac Katedralny jest na środku pusty, co tylko podkreśla dostojeństwo stojących wokół budowli. Najbardziej rzuca się w oczy Neue Residenz (Nowa Rezydencja) - wielki barokowy pałac naprzeciw katedry.

Niemcy Ratyzbona

Jednym z ciekawszych miast Bawarii jest Ratyzbona leżąca nad Dunajem, ponad 100 km na północ od Monachium. Miasto szczyci się długą historią zapoczątkowaną przez Celtów, którzy założyli tu osadę Radasbona (ok. 400 r. p.n.e.). Czasy największej świetności trwały od XIII do XV w. - wtedy też powstało wiele dobrze zachowanych budowli. Od 1663 do 1803 r. w Starym Ratuszu obradował Nieustający Sejm Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Przybywali nań delegaci z całego kontynentu, budując wystawne pałace.

Dzisiejsze miasto to wspaniała Starówka wpisana w 2006 r. na listę UNESCO oraz przemysłowe przedmieścia z fabrykami takich potentatów, jak Siemens czy BMW. Symbolem Ratyzbony jest most Kamienny o długości 310 metrów (Steinerne Brücke). Wzniesiony został w latach 1135-1146 i stanowił wzór dla innych mostów w regionie, m.in. słynnego mostu Karola w Pradze. Przez długie lata był jedynym ufortyfikowanym mostem na Dunaju. Z broniących go wież zachowała się tylko południowa, morelowa budowla, w której działa muzeum z niewielką ekspozycją poświęconą historii mostu. Przylega do niej masywny budynek z małymi okienkami - Salzstadel (skład soli z XVII w.).

Ratyzbońska katedra to najwspanialsza gotycka budowla baro­kowej Bawarii, co widać to już z daleka po dwóch gigantycznych wieżach. Kościół zaczęto wznosić w XIII w., a poszczególne partie dodawano w kolejnych stuleciach.

Niemcy Ratyzbona - Most Kamienny w Ratyzbonie od strony Katedry fot. John M / Flickr.com CC BY-SA

Niemcy Trewir

Położony nad Mozelą Trewir, kilkanaście kilometrów od granicy z Luksemburgiem, to najstarsze niemieckie miasto z cennymi antycznymi zabytkami. Jest przede wszystkim ośrodkiem turystycznym ze wspaniałymi pamiątkami z czasów rzymskich i dogodną lokalizacją blisko sielankowej doliny Mozeli. Od 1986 r. znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.

Nie katedra, nie rynek, lecz właśnie Czarna Brama (Porta Nigra) jest największą atrakcją Trewiru. Jest to najcenniejsza starożytna budowla w Niemczech i w całej północnej Europie. Zbudowali ją Rzymianie w II w. n.e. jako północną bramę wjazdową do miasta. Do dzisiaj budowla imponuje swoimi rozmiarami: ma 36 m długości, 21,5 m szerokości i 30 m wysokości. Brama posiada dwa przejazdy, a nad nimi ciągną się dwie kondygnacje arkadowych okien. Środek zajmuje dziedziniec, gdzie atakujący - jeśli przedarli się przez wejście - byli "witani" wylewanym z góry gorącym olejem lub ołowiem. Takie rozwiązanie było na tyle skuteczne, że bramy nikt nigdy nie zdobył. Po bokach wznoszą się dwie wieże: jedna czterokondygnacyjna, druga o jedno piętro niższa. Po niedawnym odrestaurowaniu działa tu Muzeum Miejskie (Stadtmuseum Simeonstift).

Niemcy Würzburg

W Würzburgu leżącym na północno?zachodnich peryferiach Bawarii, przy granicy z Badenią?Wirtembergią, zaczyna się słynny niemiecki szlak turystyczny Droga Romantyczna (Romantische Strasse). Würzburg jest głównym ośrodkiem Dolnej Frankonii i znanym centrum produkcji wina. Szczyci się długą historią: w 2004 r. uroczyście obchodziło 1300-letnie urodziny. Przed wojną słynęło z pięknej starówki, ale wystarczył jeden nalot aliantów w 1945 r., aby obrócić ją w perzynę (znikło ponad 80% zabudowy). Co prawda, powojenna odbudowa przywróciła świetność głównym zabytkom, ale giną one w morzu nijakiej współczesnej zabudowy. Nie zmieniła się jednak atrakcyjna lokalizacja na pagórkowatych brzegach Menu. Najlepsza panorama miasta rozciąga się z Alte Mainbrücke, spinającym brzegi rzeki na wysokości ratusza. Główny zabytek to wpisany na listę UNESCO Residenz, jedno z największych założeń pałacowych w Europie. Najbardziej znanym synem miasta jest Wilhelm Röntgen, odkrywca promieni X.

Niemcy Würzburg - Rezydencja w Wurzburgu / fot. Tomekdomek76 Flickr.com CC BY SA

Wurzburg Residentz. Największym w każdym znaczeniu zabytkiem Würzburga jest dawny pałac biskupów. Stoi na wschodnich obrzeżach centrum otoczony rozległymi ogrodami. Jest to konstrukcja trójskrzydłowa otwierająca się w stronę miasta, przy czym boczne skrzydła mają dodatkowo po dwa wewnętrzne dziedzińce. Budowa tego monstrualnego kompleksu trwała 25 lat (1719-1744). Po wejściu natychmiast rzuca się w oczy wspaniała Treppensaal (klatka schodowa) ze sklepieniem pokrytym freskiem Tiepola Cztery kontynenty. Ponoć jest to największe na świecie malowidło ścienne. Można je podziwiać w oryginale, ponieważ ta część pałacu w czasie wojny pozostała nietknięta. Najważniejszym pomieszczeniem pałacu jest Sala Cesarska, gdzie cesarz przyjmował gości.

Niemcy Quedlinburg

Uroczy Quedlinburg, niespełna 10 km na północny wschód od Thale, to jedno z najbardziej urokliwych miasteczek w tej części Niemiec. Zachowało się tu ponad 1300 zabytkowych domów, z czego znakomitą większość stanowią malownicze budynki z muru pruskiego (jeden z nich jest najstarszy w kraju). Ładnie z nimi kontrastują kamienne kościoły i budowle publiczne oraz zajmujący szczyt stromego wzgórza zamek. Quedlinburg mimo rozwiniętego na obrzeżach przemysłu wygląda jak miasto zastygłe kilkaset lat temu. W 1994 r. Starówka została wpisana na listę UNESCO.

Sercem Starówki jest Markt - duży plac o kształcie wydłużonego trójkąta. Otaczają go ładne domy, które zostały gruntownie odrestaurowane w latach 70. i 80. XX w. W zabudowie wyróżnia się kamienny, porośnięty pnączami Ratusz z 1320 r., przebudowany w stylu renesansowym 300 lat później.

Niemcy Poczdam

Ośrodek reklamujący się jako "miasto zamków i ogrodów" lub "Wersal Północy" to jedno z najpiękniejszych miast w Niemczech. Swoją urodę i znaczenie zawdzięcza królowi Fryderykowi Wielkiemu, który w 1744 roku kazał zbudować tu swoja letnią rezydencję. Dawny Poczdam został mocno zniszczony podczas alianckich nalotów w czasie II wojny światowej. Widać to przede wszystkim w centrum, gdzie zabytkowe, odrestaurowane budowle sąsiadują z nowoczesna architekturą.

Największą atrakcją Poczdamu jest Sanssouci - olbrzymi kompleks pałacowo-parkowy wpisany na listę światowych dóbr kultury UNESCO. W olbrzymich, 290-hektarowych ogrodach i parkach wznosi się siedem pałaców z wieloma budynkami pomocniczymi. Oś parku wyznacza biegnąca od głównego wejścia Hauptallee. Po przeszło dwóch kilometrach aleję wieńczy Nowy Pałac na zachodnim krańcu Sanssouci. "Stary" pałac (Schloss Sanssouci) wznosi się po prawej stronie Hauptallee, blisko wejścia.

Pałac Sanssouci to prześliczna budowla na wzgórzu przekształconym w tarasowe ogrody, najstarszy z pałaców kompleksu Sanssouci. Wzniesiony został w latach 1745-1747 według planów nadwornego architekta, Georga W. Knobelsdorffa, jako letnia rezydencja króla Fryderyka. Parterowej budowli nadano styl francuskiego rokoka, uwzględniając w projekcie wiele pomysłów Fryderyka Wielkiego. Władca polubił rezydencję tak bardzo, że szybko urosła do rangi siedziby głównej.

Najbardziej znaną i też najładniejszą panoramę pałacu można podziwiać sprzed otoczonej rokokowymi posągami Wielkiej Fontanny, tryskającej przy głównej alei parkowej przebiegającej u podnóża pałacowego wzgórza. Pałacowe wnętrza zadziwiają bogactwem wystroju. Spacerując po komnatach, zamieszkanych niegdyś przez króla Fryderyka, można zobaczyć chyba wszystkie detale stosowane niegdyś przez projektantów rokokowych wnętrz, m.in. girlandy, esownice, obramowania ozdobione motywami roślinnymi, faliste linie, delikatne muszelki i kratki.

Szczególne wrażenie wywierają Sala Marmurowa, Sala Koncertowa i biblioteka. Nazwa zwieńczonej kopułą Marmorsaal (Sala Marmurowa) pochodzi od wypełniających ją kararyjskich marmurów. Na reprezentacyjny charakter pomieszczenia wskazują wysmukłe kolumny. Jasne, zdobione wyzłoconymi ornamentami ściany Konzert­zimmer (Sala Koncertowa) dekorują malowidła Antoine'a Persene'a na przemian z olbrzymimi lustrami. Swoimi talentami popisywali się w tym miejscu zaproszeni przez króla muzycy. Czasami dołączał do nich sam monarcha, który ubarwiał występy profesjonalistów grą na flecie.

Niemcy Berlin

Berlin ma mnóstwo pięknych i zabytkowych miejsc, które doceniła organizacja UNESCO. Jednym z najznamienitszych jest Wyspa Muzeów (Museumsinsel). Stanowi fragment lądu niedaleko katedry, oblany wodami Szprewy i jednej z jej odnóg, który zajmowały niegdyś ogrody pałacowe. Na początku XIX w. w miejscu tym rozpoczęto budowę muzeów wznoszonych na zamówienie króla Fryderyka Wilhelma III, który był i sponsorem, i pomysłodawcą profesjonalnie zorganizowanego zespołu obiektów wystawowych.

Na Wyspie Muzeów znajduje się pięć placówek wystawowych: Altes Museum, Neues Museum, Alte Nationalgalerie, Pergamonmuseum i Bode Museum.

Najbliżej katedry wznosi się neoklasycystyczny budynek z fasadą ozdobioną rzędem jońskich kolumn. Mieści się tu Altes Museum. Można tu podziwiać kolekcję sztuki greckiej i rzymskiej. Od sierpnia 2005 r. zwie­dzającym udostępniono również zbiory Muzeum Egipskiego. Są wśród nich sarkofagi, malowidła i rzeźby przeniesione tu z budynku przy Schlossstr. 70, np. podobizny Nefretete, żony Amenhotepa IV.

Niedaleko Altes Museum widać przypominającą antyczną świątynię siedzibę Starej Galerii Narodowej (Alte Nationalgalerie), ukończoną w 1876 r. Po zakończonej w 2001 r. przebudowie można tu znów podziwiać dzieła XIX?wiecznych artystów (głównie niemieckich).

Najchętniej odwiedzanym obiektem całego kompleksu jest znane w całej Europie Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum), mieszczące się w budynku wzorowanym na babilońskiej świątyni. Zgromadzono w nim m.in. zabytki archeologiczne odnalezione podczas wykopalisk prowadzonych przez niemieckich poszukiwaczy na Bliskim Wschodzie (coraz częściej słychać opinie, że przynajmniej część zbiorów powinna wrócić do krajów, z których zostały wywiezione). Kolekcja Muzeum Pergamońskiego podzielona jest na trzy działy: antyczny, bliskowschodni i sztuki arabskiej. Najbardziej znane skarby placówki to olbrzymi ołtarz pergamoński (wzniesiony w 1700 r. p.n.e. dla bogini Ateny), rekonstrukcja pochodzącej z Babilonu Bramy Isztar (IV w. p.n.e.) czy bramy agory z Miletu (120 r. n.e.).

Na lewo od Muzeum Pergamońskiego, na końcu Wyspy Muzeów wznosi się zwieńczony niewysoką kopułą neobarokowy budynek Muzeum Ziemi (Bode Museum). Wyeksponowano w nim m.in. zbiory rzeźby (przede wszystkim niemieckiej) i kolekcję sztuki bizantyjskiej od wczesnego średniowiecza do XVIII w.

Ostatnim obiektem muzealnym zespołu jest gmach Neues Museum wzniesiony w kształcie świątyni antycznej z przeznaczeniem na zbiory sztuki egipskiej.