Podkarpackie. Co warto zobaczyć na Podkarpaciu?

Podkarpackie. Haczów

Dokładna lokalizacja:  Wieś na wschód od Krosna

Kościół WNMP i św. Michała Archanioła

W Haczowie znajduje się największy drewniany kościół w Europie i jednocześnie najstarszy w Polsce drewniany kościół o konstrukcji zrębowej. Świątynię Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Michała Archanioła w 2003 r. wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Budowlę wzniesiono około 1388 r., składała się wówczas z nawy, prezbiterium i zakrystii. Podczas rozbudowy w XVII w. powstała wieża izbicowa i soboty, sto lat później dobudowano kaplicę i skarbczyk. Na ścianach zewnętrznych zachowała się interesująca dekoracja w formie ludzkich głów. Wnętrze zdobi unikatowa polichromia figuralna z końca XV w. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest gotycka pieta, która powstała około 1400 r. Otaczana czcią figurka Matki Boskiej Bolesnej dotarła do Haczowa przyniesiona wodami Wisłoka.

Podkarpackie. Sieniawa

Dokładna lokalizacja: Miasteczko 20 km na północ od Jarosławia

Pałac Sieniawskich

Położone nad Sanem miasto było niegdyś znaczącym ośrodkiem handlowym i ważnym portem rzecznym. Najcenniejszym zabytkiem Sieniawy jest XVIII-wieczny barokowy pałac, wzniesiony przez Sieniawskich, później należący do Czartoryskich. Rezydencja stoi w rozległym parku romantycznym. Do kompleksu pałacowego należy również drewniany pałacyk letni zbudowany w XIX w., murowane pawilony, brama wjazdowa i kordegarda. Na terenie parku znajdują się także pozostałości fortyfikacji bastionowych, które powstały w XVII w. na polecenie marszałka Mikołaja Hieronima Sieniawskiego. Obecnie kompleks jest zajmowany przez centrum hotelowo-konferencyjne.

Podkarpackie. Komańcza

Dokładna lokalizacja: Wieś 26 km na południowy zachód od Sanoka

Cerkiew Orędownictwa Matki Bożej

Wieś, malowniczo położona na granicy Beskidu Niskiego i Bieszczadów, znana jest jako miejsce internowania w latach 1955-1956 prymasa Stefana Wyszyńskiego. Prymas był przetrzymywany w klasztorze Nazaretanek, gdzie obecnie znajduje się Izba Pamięci Kardynała Wyszyńskiego. Komańcza była jedną z niewielu miejscowości na południowym wschodzie kraju, skąd w ramach Akcji "Wisła" nie wywieziono wszystkich Łemków. Cennym zabytkiem miejscowości jest drewniana cerkiew Orędownictwa Matki Bożej, zbudowana na początku XIX w. Początkowo była cerkwią greckokatolicką, dziś służy wiernym obrządku prawosławnego. Świątynia ma wydłużony korpus główny z czterema baniastymi hełmami. Wewnątrz warto zobaczyć piękny ikonostas z 1832 r. Obecna cerkiew unicka użytkowana przez Łemków to drewniana konstrukcja ustawiona na murowanym domu parafialnym.

Podkarpackie. Sanok

Dokładna lokalizacja: Miasto u stóp Gór Słonnych

Muzeum Budownictwa Ludowego

Sanok był kiedyś grodem warownym na pograniczu polsko-ruskim. Zachowało się tu sporo zabytków, na drugim brzegu Sanu znajduje się jeden z największych w Polsce skansenów. W Muzeum Budownictwa Ludowego można zobaczyć około stu obiektów. Teren muzeum na wolnym powietrzu podzielono na części, odpowiadające poszczególnym grupom, których budownictwo jest prezentowane. Są tu zabytki architektury Pogórzan, Dolinian, Łemków i Bojków. Wszystkie budowle mają całkowicie urządzone wnętrza. Stoją chaty, karczmy, kapliczki i cerkwie. Do skansenu przeniesiono cerkwie z Grąziowej i Rosolina. Obie powstały w XVII w.

Podkarpackie. Caryńska Połonina

Dokładna lokalizacja: Bieszczadzki Park Narodowy

Połonina

Jest to długi na 4 km grzbiet górski w Bieszczadach Zachodnich, ze względu na walory krajobrazowe objęty ochroną w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Ma i trzy wierzchołki ?1245, 1297 i 1239 m n.p.m. Cechą charakterystyczną są występujące na stokach pola tzw. grechotów, czyli bieszczadzkich rumowisk skalnych. Przez Połoninę Caryńską prowadzi Główny Szlak Beskidzki.

Podkarpackie. Czarnorzeki

Dokładna lokalizacja: Wieś 8 km na północ od Krosna

Rezerwat "Prządki"

W rezerwacie przyrody nieożywionej "Prządki" można podziwiać fantastyczne formy skalne, których skupisko należy do największych w tej części Polski. Skałki ostańcowe osiągające do 20 m wysokości, znajdują się na szczycie wzniesienia o wysokości 526 m n.p.m. Ciekawostką rezerwatu są występujące tu jaskinie, które powstały pod wpływem erozji i wietrzenia. Mają formę wąskich korytarzy, a największą z nich jest 21-metrowej długości Mohutna Szczelina.

Podkarpackie. Jeziorka Duszatyńskie

Dokładna lokalizacja: W pobliżu Duszatyna u podnóża Chryszczatej

Jeziorka Duszatyńskie powstały w 1907 r. Pod wpływem gwałtownych roztopów i długich wiosennych deszczy skały i drzewa zachodniego zbocza Chryszczatej osunęły się. Zwały ziemi zatrzymały wody Potoku Olchowatego, w wyniku czego powstały trzy jeziorka osuwiskowe. Hrabia Potocki, właściciel tych terenów, kazał wpuścić do nich narybek pstrąga. Kiedy kilka lat później spuszczono wodę w dolnym zbiorniku i wyciągnięto ryby, aż 80 pstrągów ważyło po 10 kg. Dziś nadal można zobaczyć  rynnę osuwiskową. Podczas osunięcia ziemi powstało też kilka mniejszych oczek w różnych zagłębieniach, ale z czasem zanikły, podobnie jak trzecie jeziorko. W 1957 r. teren Jeziorek Duszatyńskich objęto ochroną w rezerwacie "Zwiezło". Na dnie zbiorników pozostały powalone pnie drzew, które zabrało osuwisko, więc w wyniku butwienia drewna i resztek roślinności powstaje gaz błotny, powodujący zimą wybuchy, obserwowane jako fontanny w miejscach rozerwania pokrywy lodowej. Na brzegach jeziorek rosną rzadkie w Bieszczadach rośliny: rdestnica pływająca i skrzyp gałęziasty. Pałka szerokolistna, trzcina pospolita i rzęśl wiosenna zajmują tu najwyżej położone w Polsce stanowiska. W wodach Jeziorek Duszatyńskich odkryto nieznany do tej pory w Polsce gatunek wodopójki, małego skorupiaka. Na brzegach rosną też dorodne skrzypy, a woda zmienia kolor z ciemnego do mlecznozielonego.

Podkarpackie. Wielkie Oczy

Dokładna lokalizacja: Wieś 40 km na północny wschód od Przemyśla

Synagoga

Dawne miasteczko kresowe niegdyś zamieszkiwały, oprócz polskiej, również społeczności żydowskie i prawosławne. Jedną z największych budowli w wiosce jest synagoga. Powstała w 1910 r. i była jedną z dwóch świątyń żydowskich w Wielkich Oczach. Budynek przetrwał II wojnę światową, a potem był magazynem, biurem, składem mebli, a nawet siedzibą skupu jaj. Obecnie obiekt jest opuszczony, ale zabezpieczony. Planowany jest remont i przeznaczenie budynku na siedzibę domu kultury i biblioteki. Jedyną pozostałością dawnego wystroju wnętrza są dekoracje ścian poniżej linii okien, ozdobne rozety na sufitach oraz tablica w języku hebrajskim upamiętniająca fundatorów synagogi.

Kalwaria Pacławska

Dokładna lokalizacja: Wieś 24 km na południowy zachód od Przemyśla

Zespół klasztorny Franciszkanów

W miejscowości znajduje się słynne sanktuarium maryjne, które jest miejscem pielgrzymek tysięcy wiernych. Inicjatorem powstania sanktuarium na szczycie zalesionego wzgórza był w latach 1665?1668 kasztelan Andrzej Maksymilian Fredro. Powstał drewniany kościół, klasztor i kaplice kalwaryjskie, a całość układem topograficznym nawiązywała do Jerozolimy. W kościele umieszczono cudowny obraz Matki Boskiej Kamienieckiej, nazywanej także Pacławską. Gdy klasztor i kościół spłonęły, odbudowano je w latach 1770?1775, wznosząc nowe, barokowe sanktuarium, ufundowane przez cześnika przemyskiego Szczepana Józefa Dwernickiego. W kościele Znalezienia Krzyża oprócz cudownego obrazu warto zobaczyć barokowego ołtarze Macieja Polejowskiego. Zespół kalwaryjski rozbudowywano przez kolejne lata  ? obecnie liczy 42 kaplice. Oddzielnie stoi kaplica św. Marii Magdaleny wybudowana w 1870 r., kryjąca otaczany wielką czcią wizerunek świętej. Największe uroczystości odpustowe odbywają się 15 sierpnia, do sanktuarium przybywają tysiące pątników.

Więcej na temat atrakcji województwa podkarpackiego znajdziesz w przewodniku wydawnictwa Dragon - "Polska. 1000 miejsc, które musisz zobaczyć".