Warmińsko-mazurskie. Banie Mazurskie
Dokładna lokalizacja: Rapa - wieś na południowy zachód od Gołdapi
Grobowiec piramida
Położona na skraju Puszczy Boreckiej miejscowość jest dogodnym miejscem do uprawiania różnych form turystyki. Większość ludności to przesiedleńcy z Ukrainy po zakończeniu II wojny światowej, większość też jest wyznania greckokatolickiego. Na cele religijne zaadaptowano dawną kaplicę baptystów. Niedaleko, w pobliżu majątku Rapa, można zobaczyć grobowiec pruskiej rodziny Fahrenheitów, dawnych właścicieli tych ziem. Zafascynowani życiem pozagrobowym, na początku XIX w. wznieśli mauzoleum w kształcie piramidy. Autorem projektu budowli, zachowującej wszelkie proporcje egipskich piramid, był znany duński rzeźbiarz Bertel Thorvaldsen.
Więcej na temat atrakcji województwa warmińsko-mazurskiego znajdziesz w przewodniku wydawnictwa Dragon - "Polska. 1000 miejsc, które musisz zobaczyć".
Warmińsko-mazurskie. Drogosze
Dokłada lokalizacja: 8 km na zachód od Barcian
Pałac Dönhoffów
W tej niewielkiej wsi w XVII w. wzniesiono piękny pałac. Budynek był jedną z największych tzw. królewskich rezydencji w historycznych Prusach Wschodnich. Autorem projektu założenia dla potężnego rodu Dönhoffów był Jean de Bodt. Po przebudowie w stylu klasycystycznym powstała piętrowa budowla o prawie stumetrowej fasadzie, którą od strony podjazdu ozdobiono pilastrami i dużym portykiem. W pałacu mieści się kaplica i rodzinne mauzoleum. Założenie obejmuje także dwa stawy oraz park geometryczny i krajobrazowy z cennym drzewostanem.
Warmińsko-mazurskie. Elbląg
Starówka
Już w VIII w. istniała tu osada targowa, także port. Od XIII w. pozostające pod panowaniem krzyżackim miasto przeżywało rozkwit, w jego granicach znajdowała się siedziba najwyższego urzędnika zakonnego w Prusach - mistrza krajowego. Wspaniały, ogromny zamek z tego okresu został, niestety, zniszczony podczas wojny z Polską w 1454 r. Z powodu poważnych zniszczeń po II wojnie światowej w Elblągu zachowało się niewiele zabytków, a dawne stare miasto zabudowano zrekonstruowanymi domami. Nad Kanałem Elbląskim zachowały się pozostałości zamku krzyżackiego. Warto zobaczyć też kościół Mariacki i klasztor Dominikanów. Świątynię wzniesiono w połowie XIII w., w późniejszym okresie kilka razy przebudowywano. Obecnie mieści się tu Galeria El, prezentująca sztukę współczesną. W pobliżu zachowała się Brama Targowa z początku XIV w. na szczycie urządzono punkt widokowy.
Kanał Ostródzko-Elbląski
Kanał to interesujący zabytek techniki hydrologicznej, jedyny tego typu szlak wodny w Europie, łączy Elbląg z Pojezierzem Warmińskim. Jego długość wynosi ponad 83 km i jest to najdłuższy kanał żeglowny w Polsce. Przy budowie kanału wykorzystano jeziora leżące na różnych poziomach między Ostródą a Zalewem Wiślanym. Różnica wysokości sięga 100 m. wielką osobliwością jest pięć pochylni, po których przetacza się statki na specjalnych platformach na szynach.
Warmińsko-mazurskie. Kanał Ostródzko-Elbląski / Fot. Tomasz Waszczuk / AG
Prace nad projektem kanału rozpoczęto w 1837 r., budowa zaczęła się siedem lat później. Cztery pierwsze pochylnie uruchomiono w 1860 r. Autorem projektu był Georg Jacob Steenke. Podczas robót hydrotechnicznych wyrównywano poziomy wód w zbiornikach na trasie kanału. Obniżono poziomy luster wody do poziomu Jezioraka (99,5 m n.p.m.), co spowodowało obniżenia poziomu wód kilku jezior nawet o ponad pięć metrów. Na Jeziorze Karnickim powyżej lustra wody wybudowano akwedukt.
Warmińsko-mazurskie. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
Dokładna lokalizacja: środkowa część Pojezierza Mazurskiego
Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, zajmująca powierzchnię 1732 km2 (w tym jeziora 486 km2), leży pomiędzy pojezierzem Ełckim na wschodzie i Pojezierzem Mrągowskim na zachodzie oraz między Równiną Mazurską na południu i Krainą Węgorapy na północy.
Od północy system jezior rozpoczynają Mamry (105 km²), dalej jest Niegocin, który przechodzi w jeziora rynnowe: Ryńskie, Tałty, Mikołajskie, Bełdany i Nidzkie. Na wschód od Jeziora Mikołajskiego rozpościerają się Śniardwy (113,5 km², największe polskie jezioro).
Ukształtowanie terenu tych okolic powstało podczas pomorskiej fazy zlodowacenia bałtyckiego. Jeziora powstały w zagłębienia po wytopionych małych jęzorach lodowca, między nimi widać wały morenowe, które w okolicach Giżycka dochodzą do wysokości 193 m. Większość terenu porastają lasy sosnowo-świerkowe z dodatkiem drzew liściastych. Duże kompleksy leśne zamieszkują liczne gatunki zwierząt: m.in. jelenie, łosie, dziki, lisy, borsuki, bobry i żółwie błotne, w wodach żyją płocie, ukleje, kiełbie, sandacze, sielawy, szczupaki i wiele innych gatunków. Kraina jest popularnym siedliskiem ptaków, w tym rzadkich: orła przedniego i bielika, bociana czarnego oraz puchacza.
Warmińsko-mazurskie. Fuleda
Dokładna lokalizacja: 15 km na północny zachód od Giżycka nad Jeziorem Dobskim
Rezerwat "Głazowisko"
Na półwyspie Fuledzki Róg utworzono rezerwat przyrody ożywionej, w którym chroniony jest naturalny krajobraz polodowcowy. Ogromne głazowisko tworzy około 10 tys. kamieni różnej wielkości. Największy z nich ma 9,3 m długości i 2 m wysokości. Na półwyspie odkryto również 54 kurhany i 32 groby skrzynkowe pochodzące z wczesnej epoki żelaza (około 650-400 p.n.e.).
Kadzidłowo
Dokładna lokalizacja: wieś leży przy trasie z Mikołajek do Rucianego-Nidy
Park Dzikich Zwierząt
Największą atrakcją wsi położonej w Puszczy Piskiej jest prywatny Park Dzikich Zwierząt. Na potrzeby ponad 60 gatunków zwierząt przeznaczono ponad 100 ha terenu. Żyją tu nie tylko naturalnie spotykane na tym obszarze zwierzęta, ale także egzotyczne np. bizony. Żyją tu daniele, żubry, wilki, bobry, łosie, jelenie syberyjskie, sarny, tarpany i wiele gatunków ptaków. Park należy zwiedzać z przewodnikiem, który dokładnie opowiada o zwierzętach, ich upodobaniach i przyzwyczajeniach. Niektóre zwierzęta można karmić, inne lubią być głaskane. W parku prowadzi się także szpitalik oraz "ptasią przechowalnię", gdzie mogą zamieszkać ptaki (najczęściej bociany, popularne w tych rejonach), które zbyt późno wykluły się z jaj i są zbyt młode i słabe, by pokonać daleką trasę zimowych przelotów.
Warmińsko-mazurskie - Park Dzikich Zwierząt / fot. wyd. Dragon
Warmińsko-mazurskie. Krutyń
Dokładna lokalizacja: wieś leży nad rzeką Krutynią w Puszczy Piskiej
Spływ Krutynią
Niewielki Krutyń jest malowniczo położony pośrodku Puszczy Piskiej, części Mazurskiego Parku Krajobrazowego. We wsi zachowało się kilka starych drewnianych chałup i stodoła z końca XIX w. Krutyń znany najlepiej jest kajakarzom. Rzeka Krutynia ma około 100 km długości i odwadnia aż 30 jezior. Szlak kajakowy, wytyczony na rzece i kilkunastu jeziorach, uważany jest za najpiękniejszą trasę w Polsce. Na całej jej długości przygotowano dogodne punkty biwakowe i stanice.
Warmińsko-mazurskie. Nidzica
Dokładna lokalizacja: miasto nad Nidą, w południowo-wschodniej części Garbu Lubawskiego
Zamek krzyżacki
Podobnie jak wiele innych miejscowości na tych terenach, Nidzica została założona jako osada przy krzyżackim zamku obronnym, wzniesionym w XIV w. Gotycka twierdza powstała z cegły na planie prostokąta. W skrzydle zachodnim jedno piętro przeznaczono na cele reprezentacyjne i ozdobiono je sklepieniem gwiaździstym. W południowej części kondygnacji urządzono kaplicę (zachowała się część gotyckiej polichromii), środkową część zajmował refektarz, od strony północnej znajdowała się komnata zarządcy zamku. Zamek ucierpiał podczas działań II wojny światowej, ale został odbudowany. Nie zachowało się niestety oryginalne wyposażenie, a obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Regionalnego. U podnóża twierdzy w 1960 r. wzniesiono pomnik upamiętniający polskie zwycięstwo pod Grunwaldem.
Warmińsko-mazurskie. Popielno
Dokładna lokalizacja: wieś 14 km na północ od Rucianego-Nidy
Hodowla koników polskich
Popielno leży na terenie Puszczy Piskiej, u szczytu półwyspu, który otaczają cztery jeziora: Śniardwy, Warnołty, Bełdany i Mikołajskie. Sprzyjające warunki wykorzystano już przed wojną, tworząc w Popielnie stację badawczą uniwersytetu w Królewcu. Po wojnie w dawnym zespole dworskim ulokowano Stację Badawczą Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN. Placówka zajmuje się przede wszystkim hodowlą konika polskiego. Większość zwierząt żyje na wolności, można je spotkać w całej okolicy. Oprócz koników polskich w stacji hoduje się również bydło ginącej rasy polskiej czerwonej. Na terenie ośrodka założono muzeum, gdzie można zobaczyć m.in. kolekcję zrzuconych przez jelenie poroży.
Warmińsko-mazurskie Popielno - Konik Polski / CC / Wikimedia / Hans Pama
Warmińsko-mazurskie. Reszel
Dokładna lokalizacja: miasto 19 km na zachód od Kętrzyna
Zamek biskupów warmińskich
Reszel, obecnie niewielkie miasteczko, w XIV w. był trzecim co do wielkości ośrodkiem Warmii, po Braniewie i Lidzbarku Warmińskim. Szczęśliwie uniknął zniszczeń w czasie wojen szwedzkich i w okresie baroku zasłynął jako centrum nauki (za sprawą kolegium jezuitów) oraz sztuki. Świadectwem dawnej świetności miasta jest okazały zamek biskupów warmińskich - ostatnim jego rezydentem był Ignacy Krasicki. Kompleks powstał drugiej połowie XIV w. na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i krużgankami. Strzegła go potężna cylindryczna baszta na kwadratowym cokole stojąca w północno-zachodnim narożu. Druga czworoboczna wieża zabezpieczała przejazd bramny. Mimo imponującego wyglądu zamek był kilkakrotnie zdobywany, niekiedy bez walki. Utracił znaczenie militarne pod koniec XVI w., kiedy przekształcono go w rezydencję arcybiskupa Andrzeja Batorego, brata króla. Obecnie w zabytkowych wnętrzach działa galeria sztuki współczesnej, oddział Muzeum Warmii i Mazur.
Warmińsko-mazurskie Reszel / for. wyd. Dragon
Kościół św. św. Piotra i Pawła
Cennym zabytkiem miasta jest również ceglany kościół św. św. Piotra i Pawła wzniesiony w drugiej połowie XIV w. Zbudowano go na planie prostokąta, od strony zachodniej umieszczono kwadratową, ośmiopiętrową wieżę. Na szczycie 50-metrowej wieży działa obecnie punkt widokowy. Świątynia była przebudowana w XV i XVII stuleciach, a jej wystrój wewnętrzny pochodzi z XIX w.
Ceglany most
W Reszlu zachowała się także inna interesująca budowla. Na rzece Sajnie widać doskonały przykład XIV-wiecznej sztuki inżynierskiej - ceglany most. Jest to jedna ze starszych konstrukcji mostowych w Polsce. W XVIII i XIX w. arkady masywnego mostu były zamurowane i mieściło się tu więzienie. Podczas renowacji w 2000 r. konstrukcji przywrócono oryginalny wygląd.
Warmińsko-mazurskie. Stańczyki
Dokładna lokalizacja: wieś 23 km na wschód od Gołdapi
Wiadukty kolejowe
Niepozorna miejscowość na skraju Puszczy Rominckiej słynie z potężnych wiaduktów kolejowych nieczynnej linii Gołdap-Żytkiejmy. Teren, przez który ją wytyczono, jest obszarem polodowcowym i występują tu głębokie doliny i wąwozy, środkiem których płyną niewielkie rzeki. Mosty w Stańczykach są najwyższymi na tej trasie i jednymi z najwyższych w Polsce - ich długość wynosi 200 m, a wysokość 36 m. Jest to interesująca pięcioprzęsłowa konstrukcja żelbetowa, wszystkie łuki mają promień 15 m. Wiadukty mają doskonałe proporcje, ozdobiono je na wzór rzymskich akweduktów w Pont du Gard (stąd pochodzi też druga nazwa mostów w Stańczykach - Akwedukty Puszczy Rominckiej). Linia kolejowa została rozebrana w 1945 r., a wiadukty w Stańczykach są świadectwem ludzkiej myśli technicznej.
Warmińsko-mazurskie Stańczyki - wiadukty / fot. Wikimedia / CC
Warmińsko-mazurskie. Wojnowo
Dokładna lokalizacja: wieś na zachód od Rucianego-Nidy
Molenna i klasztor staroobrzędowców
Na skraju wsi, nad jeziorem Duś, znajduje się dawny żeński klasztor staroobrzędowców z połowy XIX w. klasztorną świątynię zdobi tylko skromny ikonostas. W centrum wsi wznosi się niewielka molenna (cerkiew) z cennymi ikonami. Wojnowo założyli staroobrzędowcy (filiponi), którzy nie przyjęli reform ogłoszonych w 1652 r. przez prawosławnego patriarchę Nikona. Prześladowani w Rosji, osiedlali się w Polsce, Prusach i na Bukowinie.
Warmińsko-mazurskie. Wolisko
Dokładna lokalizacja: osada przy drodze z Giżycka do Węgorzewa
Park żubrów
W kompleksie Puszczy Boreckiej na wolności żyje około 60 żubrów. Można je spotkać w lesie, w pobliżu leśniczówki Wolisko wydzielono specjalną zagrodę z tarasem widokowym, w której zawsze przebywa kilka żubrów.
Więcej na temat atrakcji województwa warmińsko-mazurskiego znajdziesz w przewodniku wydawnictwa Dragon - "Polska. 1000 miejsc, które musisz zobaczyć".