Najlepsze w Polsce: Szlak Zamków Gotyckich [TRASA WYCIECZKI]

Szlak rozpoczyna się w Bytowie, mieście wzmiankowanym w XII-wiecznej Kronice Galla Anonima. Na przełomie XIV i XV w. powstał tu zamek krzyżacki, zaprojektowany na planie prostokąta i zgodny ze stylem gotyckim. Po pokoju toruńskim - już w rękach książąt pomorskich - został przebudowany, ale popadł w ruinę po najeździe szwedzkim. Obecnie zrekonstruowany pełni wiele funkcji. Zlokalizowano tu m.in. Muzeum Zachodniokaszubskie, bibliotekę oraz hotel z restauracją.

W Gniewie, następnym mieście na szlaku, powstała w XIV w. najpotężniejsza twierdza krzyżacka na wschodnim brzegu Wisły. Wielokrotnie przebudowywana, przechodziła z rąk do rąk, pełniła różne funkcje (spichlerza oraz najcięższego w Prusach więzienia) i wytrwała w gotyckim założeniu do 1921 r., kiedy to ogarnął ją ogromny pożar. Pomimo zniszczeń w czasie okupacji mieściła się tu paramilitarna szkoła dla niemieckich chłopców, potem więzienie i koszary wojskowe. Podobno wizytujący w latach 60. gminę Gniew Wiesław Gomułka tak się zachwycił pozostałościami po zamku krzyżackim, że nakazał odbudowę zabytku. Prace z przerwami trwają do dziś, ale zamek ciągle "żyje", gdyż organizowane są tu lekcje historii, spotkania i turnieje rycerskie oraz pokazy rzemiosła średniowiecznego.

Informacje praktyczne

Muzeum Zachodniokaszubskie, Bytów, ul. Zamkowa 2, tel. 59 822 26 23, 10.00-16.00 (pn.), 10.00-18.00 (wt.-nd., po sezonie do 16.00 ), bilet normalny 7 zł, ulgowy 4,5 zł, w pn. wstęp wolny, www.muzeumbytow.pl

Muzeum Archeologiczne (na zamku), Gniew, ul. Zamkowa 3, tel. 58 535 35 29, V-X 9.00-17.00 (wt.-nd.), bilet normalny 8 zł, ulgowy 5 zł

Styl gotycki w architekturze związany jest ze średniowieczem. Po mrocznych, kamiennych, romańskich kościołach wprowadził on sztukę symbolizującą delikatną, ale stabilną boską naturę i ludzką dążność do Stwórcy. Budowle tego okresu charakteryzowała potężna bryła, o licznych, pionowo skierowanych elementach, rozświetlanych lekką, zdobioną witrażami kolorystyką okien, dającą niesamowity blask mrocznym wnętrzom.

Kolejny na naszym szlaku Malbork, gród Maryi, powstał na wysokim brzegu Nogatu w XIII w. Budowniczymi silnie ufortyfikowanego zamku oraz otaczającego go miasta byli Krzyżacy. Gród prężnie się rozwijał dzięki dogodnemu położeniu na szlaku handlowym wiodącym Wisłą do Gdańska czy Torunia. Poza wymianą towarową mieszkańcy zajmowali się także rolnictwem, wykorzystując żyzne gleby delty Wisły oraz łagodny, morski klimat. W XIV i XV w. Malbork był siedzibą wielkiego mistrza zakonu i stolicą państwa krzyżackiego. Zamek nigdy nie został zdobyty w szturmie (Kazimierz Jagiellończyk przejął go, przekupując najemnych strażników) oraz nie uległ większym zniszczeniom. Niestety po II wojnie światowej Starówkę miejską rozebrano, wykorzystując materiał budowlany najprawdopodobniej przy odbudowie Warszawy. Malbork to dziś największy i najlepiej zachowany średniowieczny gotycki zamek obronny w Europie. W 1997 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. W lipcu każdego roku odbywa się tu nocna impreza "Oblężenie Malborka".

Po Malborku zamek w Sztumie może się wydać bardzo skromny. Jego atutem jest jednak atrakcyjne położenie na przesmyku pomiędzy dwoma jeziorami: Barlewickim i Zajezierskim. Krajobraz ten doceniali wielcy mistrzowie krzyżaccy, traktując Sztum jako letnią rezydencję. Rozległy dziedziniec jest miejscem licznych imprez organizowanych przez Bractwo Rycerzy Ziemi Sztumskiej, które przypomina o dawnym znaczeniu grodu.

Informacje praktyczne

Zamek w Malborku, ul. Starościńska 1, tel. 55 647 09 78, 16 IX-14 IV 10.00-15.00, 15 IV-15 IX 9.00-19.00, w pn. wystawy nieczynne, można zwiedzać jedynie tereny zamkowe, bilet normalny 25-41 zł, ulgowy 15-31 zł, www.zamek.malbork.pl

Zamek (Sztumskie Centrum Kultury), Sztum, ul. Galla Anonima 16, tel. 55 277 23 06

Następny na naszym szlaku godny uwagi zamek w Kwidzynie nie zawiedzie nawet najwybredniejszego turysty. Jest to imponująca ceglana gotycka bryła, zbudowana na planie kwadratu, z wieżami w każdym narożniku, z których najpiękniejsza i najwyższa odgrywała rolę dzwonnicy. Ciekawostką tego zamku jest największa wśród zachowanych budowli krzyżackich latryna, zwana gdaniskiem, dobudowana do zachodniej części rezydencji. To wysoki budynek, do którego wiedzie długi, pięcioprzęsłowy ganek, wsparty na filarach.

Podczas wędrówki nie można również zapomnieć o zamku w Nowem, który był jedną z najmniejszych budowli krzyżackich na tym obszarze. Do dziś zachowało się główne skrzydło mieszkalne z refektarzem, kaplicą i pokojem gościnnym. Po przebudowach i zmianach przeznaczenia zamek podupadł. XX-wieczna rekonstrukcja przywróciła budynek do gotyckiej postaci.

Ostróda powstała w XIII w. obok budowanego zamku gotyckiego, pełniącego w kolejnym okresie funkcję siedziby komtura krzyżackiego. O jego znaczeniu świadczy fakt złożenia tu w 1410 r. zwłok wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena. Obiekt był wielokrotnie przebudowywany, gdyż charakteryzował się atrakcyjnym położeniem na pograniczu krzyżackim, pruskim i polskim. W drodze na podbój Rosji mieszkał tu także Napoleon Bonaparte. Zamek został zniszczony podczas pożaru w 1945 r. Zrekonstruowany na planie prostokąta z zachowaniem stylu średniowiecznego, jest dziś miejscem wystaw czasowych malarskich i historycznych. Mieści się tu również muzeum. W Ostródzie na uwagę zasługuje także kościół gotycki św. Dominika Savio.

Informacje praktyczne

Muzeum w Kwidzynie, ul. Katedralna 1, tel. 55 646 37 80, V-IX 9.00?17.00 (wt.-nd.), X-IV 9.00-15.00 (wt.-nd.), bilet normalny 10 zł, ulgowy 5 zł

Zamek (Muzeum w Ostródzie), Ostróda, ul. Mickiewicza 22, tel. 89 646 26 02, VII-VIII 9.00-17.00 (wt.-pt.), 10.00-16.00 (sb., nd.), IX-VI 9.00-16.00 (wt.-pt.), 10.00-14.00 (sb., nd.), bilet normalny 3 zł, ulgowy 2 zł, w nd. wstęp wolny

Godny uwagi jest również zamek w Nidzicy, który powstał w XIV w., kiedy zakon krzyżacki zaczął odchodzić od budownictwa warownego na rzecz architektonicznych kompozycji o charakterze gospodarskim. Jednak burzliwe kolejne stulecie zmusiło zakon do zwiększenia roli obronnej zamku. Pomimo zmiennych kolei losu budowla zachowała pierwotne założenia techniczne. W pomieszczeniach domu głównego można zobaczyć bogate gwiaździste sklepienia i fragmenty gotyckich polichromii.

Kolejny na szlaku jest Olsztyn - średniowieczna siedziba komory celnej podległej kapitule biskupów warmińskich, która w połowie XIV w. zarządziła tu budowę murowanego zamku obronnego. Powstała na planie prostokąta gotycka ceglana budowla była wielokrotnie przebudowywana i fortyfikowana. Pełniła funkcję siedziby biskupa oraz bezpiecznego skarbca dóbr materialnych i płodów rolnych. Na początku XVI w. administratorem olsztyńskiego zamku z ramienia kapituły był Mikołaj Kopernik, który wsławił się podczas obrony miasta w 1521 r. oraz rozmachem gospodarskim (sprowadzał z Mazowsza rodziny osadników na ziemie Warmii). Obecnie we wnętrzach budowli znajduje się Muzeum Warmii i Mazur.

Informacje praktyczne

Muzeum Ziemi Nidzickiej, Nidzica, ul. Zamkowa 2, tel. 89 625 57 59, V-IX 9.00-17.00, bilet normalny 8 zł, ulgowy 6 zł

Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn, ul. Zamkowa 2, tel. 89 527 95 96, VI-IX 9.00-17.00 (wt.-nd.), X-V 10.00-16.00 (wt.-nd.), bilet normalny 7 zł, ulgowy 5 zł, www.muzeum.olsztyn.pl

Muzeum Warmińskie (na zamku), Lidzbark Warmiński, pl. Zamkowy 1, tel. 89 767 29 80, 20 V-31 VIII 9.00-17.00 (wt.-nd.), 1 IX-19 V 9.00-16.00 (wt.-nd.), bilet normalny 8 zł, ulgowy 6 zł

Oryginalne i nienaruszone gotyckie zadaszone krużganki zdobią dziedziniec okazałego zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim. To jedna z najpiękniejszych zachowanych średniowiecznych duchownych rezydencji obronnych. Zamek zbudowany został na planie kwadratu wokół wewnętrznego dziedzińca, z typowymi dla stylu wieżami wieńczącymi narożniki. Na uwagę zasługują też niektóre jego wnętrza (np. sala audiencyjna, wielki refektarz, kaplica). Gotyckie założenia przedstawia także zamek w Kętrzynie. Zniszczony przez Armię Czerwoną w 1945 r., obecnie jest rekonstrukcją. Interesująca jest nazwa miasta, w którym się znajduje. Nadano ją na cześć polskiego historyka i działacza niepodległościowego na terenie Mazur - Wojciecha Kętrzyńskiego.

Ostatni na szlaku jest zamek w Rynie. Nieco odmienny w kolorystyce, szaro-biały, z drobnymi wieżyczkami na narożnikach prostokątnej budowli. Miasto było siedzibą komturów krzyżackich, wśród których był brat Konrada von Wallenrode, pierwowzoru postaci z poematu Adama Mickiewicza. Dziś w odrestaurowanym obiekcie mieści się ekskluzywny hotel.

Informacje praktyczne

Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego (na zamku), Kętrzyn, pl. Zamkowy 1, tel. 89 752 32 82, 15 VI-15 IX 9.00-18.00 (pn.-pt.), 9.00-17.00 (sb., nd.), 16 IX-14 VI 9.00-15.00 (pn., sb., nd.), 9.00-16.00 (wt.-pt.), bilet normalny 6 zł, ulgowy 3 zł, www.muzeum.ketrzyn.pl

Źródło: "Szlaki turystyczne", Izabela i Robert Szewczykowie, wydawnictwo Carta Blanca.