Polska. Miejsca na liście UNESCO. Które najciekawsze?

Na liście UNESCO, która jest rejestrem najcenniejszych obiektów na świecie, znajduje się aż trzynaście unikatowych miejsc z Polski. Które z nich jest najciekawsze?
Zamek krzyżacki w Malborku. Zamek krzyżacki w Malborku ma ponad 250 000 metrów sześciennych i jest najdoskonalszym przykładem obronnej budowli gotyckiej. Nazywa się go największą górą cegieł w Europie, ponieważ do jego budowy Krzyżacy zużyli miliony sztuk tego budulca. Obecnie obiekt jest prawie całkowicie odrestaurowany i turyści mogą zwiedzić większą część tej olbrzymiej warowni. 
Zamek krzyżacki w Malborku. Zamek krzyżacki w Malborku ma ponad 250 000 metrów sześciennych i jest najdoskonalszym przykładem obronnej budowli gotyckiej. Nazywa się go największą górą cegieł w Europie, ponieważ do jego budowy Krzyżacy zużyli miliony sztuk tego budulca. Obecnie obiekt jest prawie całkowicie odrestaurowany i turyści mogą zwiedzić większą część tej olbrzymiej warowni. Zamek krzyżacki w Malborku/Fot. Shutterstock

Zamek krzyżacki w Malborku

Zamek krzyżacki w Malborku - pomarańczowy kolos na tle niebieskiego nieba. Ma ponad 250 000 metrów sześciennych i jest najdoskonalszym przykładem obronnej budowli gotyckiej. Stoi w północnej części dzisiejszego miasta, na prawym brzegu Nogatu. Nazywa się go największą górą cegieł w Europie, ponieważ do jego budowy Krzyżacy zużyli miliony sztuk tego budulca. Obecnie obiekt jest prawie całkowicie odrestaurowany i turyści mogą zwiedzić większą część tej olbrzymiej warowni. Malbork jest jednym z największych muzeów w kraju. Do swojej dyspozycji ma ponad setkę przewodników, w tym wyspecjalizowanych w różnych językach, gdyż sporą cześć zwiedzających stanowią obcokrajowcy.

W zbiorach muzeum zamku w Malborku znajdują się jedne z najcenniejszych polskich dzieł sztuki, m.in. bursztynowy kabinet Stanisława Augusta Poniatowskiego, klasyk rzeźby gotyckiej - Chrystus w Ogrójcu, a także szkic Jana Matejki do "Bitwy pod Grunwaldem". Na zwiedzanie zamku w Malborku należy przeznaczyć cały dzień nie tylko ze względu na wielkość, ale też atrakcyjność krzyżackiej twierdzy. Zamek udostępnia cała masę wystaw stałych, a także atrakcyjne wystawy czasowe. W okresie urlopowym zamek w Malborku zapewnia także takie atrakcje, jak walki rycerskie, widowiska typu światło i dźwięk, a także rozliczne koncerty i festyny. Zamek w Malborku trafił na listę UNESCO w 1997 roku.

Roztocze, rynek w Zamościu, Zamość Roztocze, rynek w Zamościu, Zamość Rynek w Zamościu, Zamość/Fot. Shutterstock

Stare Miasto w Zamościu

Miasto Zamość założone zostało w XVI wieku przez kanclerza Jana Zamoyskiego na szlaku handlowym, łączącym Europę Zachodnią i Północną z Morzem Czarnym. Zbudowano je według włoskich wzorów miasta idealnego, zgodnie z urbanistycznym i architektonicznym planem Bernardo Morando z Padwy. Miasto nie zostało zniszczone podczas II wojny. Spadła na nie podobno tylko jedna bomba, która zresztą nie wybuchła. Zamość to perła renesansu. Doskonale zachował się pierwotny plan zabudowy, fortyfikacje i liczne budowle, łączące włoskie i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne. Największym skarbem Zamościa jest  ukoronowany attyką Ratusz z wachlarzowymi schodami i wysoką wieżą zegarową, z której o 12 w południe rozlega się uroczysty hejnał. Wieża ratuszowa pełniła funkcję punktu obserwacyjnego, dlatego nad zegarem umieszczono galeryjkę widokową. Zamość, to brama otwarta ku malowniczemu Roztoczu, jednej z najpiękniejszych krain geograficznych. Miasto Zamość trafiło na listę UNESCO w 1992 roku.



Hala Stulecia, Wrocław. Hala Stulecia we Wrocławiu to konstrukcja przełomowa w historii architektury, zbudowana na planie koła z wykorzystaniem żelbetonu. Na cylindrycznej widowni mieści się ok. 6 tys. osób. Kopuła ma wysokość 23 metrów i zwieńczona jest latarnią ze stali i szkła. Obecnie hala jest miejscem wielu imprez sportowych, kongresów i targów. Hala Stulecia, Wrocław. Hala Stulecia we Wrocławiu to konstrukcja przełomowa w historii architektury, zbudowana na planie koła z wykorzystaniem żelbetonu. Na cylindrycznej widowni mieści się ok. 6 tys. osób. Kopuła ma wysokość 23 metrów i zwieńczona jest latarnią ze stali i szkła. Obecnie hala jest miejscem wielu imprez sportowych, kongresów i targów. Fot. Shutterstock

Hala Stulecia we Wrocławiu

Hala Stulecia nazywana w czasach PRL-u Halą Ludową to hala widowiskowa zbudowana w latach 1911-1913 przez Maxa Berga, w stylu wczesnomodernistycznym. To konstrukcja przełomowa w historii architektury zbudowana na planie koła z wykorzystaniem żelbetonu. Na cylindrycznej widowni mieści się ok. 6 tys. osób. Kopuła ma wysokość 23 metrów i zwieńczona jest latarnią ze stali i szkła. Obecnie hala jest miejscem wielu imprez sportowych, kongresów i targów. Hala Stulecia we Wrocławiu trafiła na listę UNESCO w 2006 roku.

Stare Miasto w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego ponad 85 proc. Starego Miasta zostało zniszczone. Po wojnie, w ciągu pięciu lat najpiękniejsza dzielnica stolicy została odbudowana. Stare Miasto w Warszawie jest jedynym na świecie przykładem kompletnej odbudowy zabytków, powstałych między XIII a XX wiekiem. Dziś historyczne centrum Warszawy przypomina oddzielne miasteczko. Posiada ciasną zabudowę oraz średniowieczny układ ulic. Zachwyca każdego turystę i wciąż rozkochuje w sobie mieszkańców Warszawy.
Stare Miasto w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego ponad 85 proc. Starego Miasta zostało zniszczone. Po wojnie, w ciągu pięciu lat najpiękniejsza dzielnica stolicy została odbudowana. Stare Miasto w Warszawie jest jedynym na świecie przykładem kompletnej odbudowy zabytków, powstałych między XIII a XX wiekiem. Dziś historyczne centrum Warszawy przypomina oddzielne miasteczko. Posiada ciasną zabudowę oraz średniowieczny układ ulic. Zachwyca każdego turystę i wciąż rozkochuje w sobie mieszkańców Warszawy. Warszawa, Stare Miasto / Shutterstock

Stare Miasto w Warszawie

Warszawska Starówka składa się z dwóch średniowiecznych miast - Starej Warszawy i Nowego Miasta - wraz z przylegającym do nich Zamkiem Królewskim. Stare miasto w Warszawie ciągnie się od zamku królewskiego i kończy się przy barbakanie gdzie zaczyna się Nowe Miasto. W czasie Powstania Warszawskiego ponad 85 proc. Starego Miasta zniszczyli niemieccy naziści. Po wojnie w ciągu pięciu lat najpiękniejsza dzielnica stolicy została odbudowana. Było to dzieło zaangażowanych architektów, urbanistów, historyków, a także mieszkańców stolicy. Odbudowę prowadzono wzorując się na zachowanej dokumentacji historycznej, m.in. na obrazach i rysunkach Canalletta. Stare Miasto w Warszawie jest jedynym na świecie przykładem kompletnej odbudowy zabytków, powstałych między XIII a XX wiekiem. Dziś historyczne centrum Warszawy tak naprawdę przypomina oddzielne miasteczko. Posiada ciasną zabudowę oraz średniowieczny układ ulic. Zachwyca każdego turystę i wciąż rozkochuje w sobie mieszkańców Warszawy. Stare Miasto w Warszawie trafiło na listę UNESCO w 1980 roku.

Średniowieczny zespół miejski Torunia. Toruń założony został przez Zakon Krzyżacki w XIII wieku. Średniowieczny zespół miejski Torunia uważany jest za jeden z najwspanialszych na świecie zespołów architektury gotyckiej. Cudownie się spaceruje po klimatycznych ulicach Torunia zamkniętych w obrębie dawnych murów miejskich. Średniowieczny zespół miejski Torunia. Toruń założony został przez Zakon Krzyżacki w XIII wieku. Średniowieczny zespół miejski Torunia uważany jest za jeden z najwspanialszych na świecie zespołów architektury gotyckiej. Cudownie się spaceruje po klimatycznych ulicach Torunia zamkniętych w obrębie dawnych murów miejskich. Shutterstock

Średniowieczny zespół miejski Torunia

Toruń założony został przez Zakon Krzyżacki w XIII wieku. "Toruń przepięknymi budowlami i dachami z cegły palonej lśniącymi tak znamienity, że nic mu chyba pięknością, położeniem i blaskiem świetnym dorównać nie zdoła" - pisał Jan Długosz. Stare Miasto to pomnik średniowiecznej kultury mieszczańskiej i świadectwo potęgi miejscowego kupiectwa. Uważane jest za jeden z najwspanialszych na świecie zespołów architektury gotyckiej. Najstarsza część Starego Miasta została wytyczona po 1236 r. Jest to jego obecna część południowa, w średniowiecznych źródłach nazywana wyspą - werder. Cudownie się spaceruje po klimatycznych ulicach w obrębie dawnych murów miejskich. Średniowieczny zespół miejski Torunia trafił na listę UNESCO w 1997 roku.

białowieski park narodowy, polska białowieski park narodowy, polska Fot. Shutterstock

Puszcza Białowieska

Puszcza Białowieska to przede wszystkim piękny las, który rozciąga się na powierzchni 150 000 hektarów. Jest to ostatni pierwotny las na Niżu Europejskim - żadne z rosnących tu drzew nie zostało posadzone przez człowieka. Średni wiek drzew w puszczy wynosi 126 lat. Wydzielona, najbardziej pierwotna część Puszczy tworzy Białowieski Park Narodowy. Żyją tu wilki, rysie, wydry i największe europejskie ssaki - żubry. Białowieski Park Narodowy jest jedynym polskim obiektem przyrodniczym na liście UNESCO. W 1992 roku UNESCO rozszerzyło granice Parku na przyległy teren - Białowieżskaja Puszcza w Białorusi - tworząc polsko-białoruski transgraniczny Obiekt Dziedzictwa Światowego.

Kraków, Stare Miasto Kraków, Stare Miasto Shutterstock

Stare Miasto w Krakowie

Stare Miasto w Krakowie jako pierwszy zabytek z Polski zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stało się to w 1978 roku. O wspaniałej przeszłości Krakowa świadczą zachowane fragmenty XIV- wiecznych murów miejskich, średniowieczna, żydowska dzielnica Kazimierz, Uniwersytet Jagielloński, renesansowy Zamek Królewski, czy gotycka katedra na Wawelu, w której pochowani są królowie Polski. Sercem Starego Miasta jest Rynek. Leży on na "szlaku królewskim", prowadzącym od Barbakanu i Bramy Floriańkskiej na Wawel. Głównymi zabytkami krakowskiego Starego Miasta są znajdujące się na Rynku: Kościół Mariacki, Sukiennice i wieża ratuszowa. Stare Miasto otacza pas zieleni zwany Plantami, który powstał w miejscu dawnej fosy.

wieliczka, kopalnia soli w wieliczce, polska wieliczka, kopalnia soli w wieliczce, polska Cédric Puisney/CC/Wikimedia

Kopalnia soli w Wieliczce

Kopalnia Soli w Wieliczce to najstarsze na ziemiach polskich przedsiębiorstwo solne. Historia wydobywania soli w Wieliczce sięga XIII wieku, a kopalnia jest najstarszą, czynną na świecie. Kopalnia ilustruje wszystkie etapy rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych. Rozciąga się na 9 poziomach, ma 2040 komór i 360 km chodników, które tworzą mroczny, ale fascynujący labirynt. Część udostępniona do zwiedzania obejmuje 3,5 kilometrowy odcinek, położony na głębokości od 64 m do 135 m. Unikatowe w skali światowej są wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i całe kaplice podziemne z płaskorzeźbami i żyrandolami, które pozostawili wieliccy górnicy. Pod ziemią obejrzeć można także urokliwe jeziora, oryginalne urządzenia, sprzęt, i inne ślady prac górniczych. W kopalni znajduje się podziemna poczta, restauracja, kino, a nawet sanatorium. Obywają się tu koncerty, spektakle teatralne, bale. Kopalnia Soli w Wieliczce trafiła na listę UNESCO w 1978 roku.  

park mużakowski, polska park mużakowski, polska Adam Kumiszcza/CC/Wikimedia

Park Mużakowski

Park Mużakowski leży nad Nysą Łużycką, po obu stronach granicy Polski i Niemiec. Polska jego część znajduje się na terenie województwa lubuskiego, przy miejscowości Łęknica. To jeden z najdoskonalszych przykładów europejskiej sztuki ogrodowej I połowy XIX wieku, który wpłynął na rozwój architektury krajobrazu w Europie i Ameryce. Park zaprojektowany został w stylu angielskim jako "obraz malowany za pomocą roślin". Założył go pruski książę Herman von Puckler-Muskau w latach 1815-45. Całkowita powierzchnia Parku Mużakowskiego wynosi ok.1000 ha, z czego 800 ha znajduje się w Polsce. Park to kilometry ścieżek i dróg, bezkresne łąki, majestatyczne drzewa, malownicze jeziora i rzeki, a także jedyne w swoim rodzaju mosty i budowle. Centrum parku znajduje się w niemieckiej miejscowości Bad Muskau. Park Mużakowski trafił na listę UNESCO w 2004 roku.

Brama obozu koncentracyjnego w Auschwitz Brama obozu koncentracyjnego w Auschwitz Fot. Tomasz Wiech / Agencja Wyborcza.pl

Auschwitz- Birkenau

Auschwitz-Birkenau to największy obóz zagłady III Rzeszy. To świadectwo ludobójstwa, dokonanego przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. W 1947 roku powstało tu Muzeum Auschwitz-Birkenau. Nazwy Auschwitz i Birkenau są niemieckimi odpowiednikami polskich nazw Oświęcim i Brzezinka. Jest to jedyny obóz koncentracyjny znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO (od 1979), figuruje tam pod oficjalną nazwą "Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)".

Kalwaria Zebrzydowska. Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej powstało na początku XVII wieku. Najpierw wzniesiono klasztor i kościół dla bernardynów, potem kolejne budowle inspirowane budowlami jerozolimskimi, które ułożyły się w Drogę Krzyżową. Do najcenniejszych należy barokowo-rokokowa bazylika z kaplicą kryjącą cudowny obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej. W skład kalwaryjskiego kompleksu wchodzi także 40 kapliczek i kościółków wkomponowanych malowniczo w krajobraz beskidzki.
Kalwaria Zebrzydowska. Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej powstało na początku XVII wieku. Najpierw wzniesiono klasztor i kościół dla bernardynów, potem kolejne budowle inspirowane budowlami jerozolimskimi, które ułożyły się w Drogę Krzyżową. Do najcenniejszych należy barokowo-rokokowa bazylika z kaplicą kryjącą cudowny obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej. W skład kalwaryjskiego kompleksu wchodzi także 40 kapliczek i kościółków wkomponowanych malowniczo w krajobraz beskidzki. Fot. Shutterstock

Kalwaria Zebrzydowska

Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej powstało na początku XVII wieku. Pomysłodawcą jego budowy był wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski, który w okolicznych wzgórzach dopatrzył się podobieństwa do Jerozolimy. Najpierw wzniesiono klasztor i kościół dla bernardynów, potem kolejne budowle inspirowane budowlami jerozolimskimi, które ułożyły się w Drogę Krzyżową. Do najcenniejszych należy barokowo-rokokowa bazylika z kaplicą kryjącą cudowny obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej. Z kościoła można przejść do klasztornych krużganków. W skład kalwaryjskiego kompleksu wchodzi także 40 kapliczek i kościółków wkomponowanych malowniczo w krajobraz beskidzki. Do sanktuarium nieustannie przybywają kilkudziesięciotysięczne rzesze pielgrzymów, zwłaszcza w Wielkim Tygodniu. Manierystyczny zabytkowy zespół architektoniczno-krajobrazowy i pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej trafił na listę UNESCO w 1999 roku.

Drewniane kościoły południowej Małopolski. Drewniane kościoły na południu Małopolski odzwierciedlają sposób budowania średniowiecznych kościołów rzymskokatolickich, który polega na poziomym układaniu drewnianych bali. Unikalne drewniane kościoły są także skarbnicą dawnych malowideł i rzeźb. Najcenniejszymi obiektami są kościoły wpisane w 2003 roku na listę UNESCO. Są to kościół św. Michała Archanioła w Binarowej, Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem, Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie, Kościół św. Leonarda w Lipnicy, Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej. Drewniane kościoły południowej Małopolski. Drewniane kościoły na południu Małopolski odzwierciedlają sposób budowania średniowiecznych kościołów rzymskokatolickich, który polega na poziomym układaniu drewnianych bali. Unikalne drewniane kościoły są także skarbnicą dawnych malowideł i rzeźb. Najcenniejszymi obiektami są kościoły wpisane w 2003 roku na listę UNESCO. Są to kościół św. Michała Archanioła w Binarowej, Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem, Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie, Kościół św. Leonarda w Lipnicy, Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej. Fot. Łukasz Zandecki/Agencja Wyborcza.pl

Drewniane kościoły południowej Małopolski

Drewniane kościoły na południu Małopolski odzwierciedlają sposób budowania średniowiecznych kościołów rzymskokatolickich, który polega na poziomym układaniu drewnianych bali. Technika ta rozpowszechniona była od średniowiecza w Europie Północnej i Wschodniej. Unikalne drewniane kościoły są także skarbnicą dawnych malowideł i rzeźb. Najcenniejszymi obiektami są kościoły wpisane w 2003 roku na listę UNESCO. Są to kościół św. Michała Archanioła w Binarowej, Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem, Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie, Kościół św. Leonarda w Lipnicy, Kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej.

Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy. Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy na Śląsku są największymi w Europie budowlami sakralnymi o konstrukcji szkieletowej. Choć wzniesione są z drewna i gliny, bez wież i dzwonów, zdumiewają przepychem wnętrza. Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy. Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy na Śląsku są największymi w Europie budowlami sakralnymi o konstrukcji szkieletowej. Choć wzniesione są z drewna i gliny, bez wież i dzwonów, zdumiewają przepychem wnętrza. Kościoły Pokoju w Jaworze/Fot. Shutterstock

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy

Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy na Śląsku są największymi w Europie budowlami sakralnymi o konstrukcji szkieletowej. Powstały w II poł. XVII wieku, po wojnie trzydziestoletniej, która zakończyła się na Śląsku klęską protestantów, którym odebrano wszystkie kościoły. W następstwie pokoju westfalskiego pozwolono im wybudować trzy świątynie, z których do dziś ocalały te w Jaworze i w Świdnicy. Choć wzniesione są z drewna i gliny, bez wież i dzwonów, zdumiewają przepychem wnętrza. Interesujące są zwłaszcza bogato zdobione empory, a także loże przeznaczone dla protestanckiej szlachty. Kościoły Pokoju w Jaworze i w Świdnicy trafiły na listę UNESCO w 2001 roku.

Więcej o: